Etengabe ikasten ari da Luis. Elgoibarko kultura ekintza guztietan dago. Artea, Musika, Historia... bere zaletasun nagusiak. Etxea liburuz beteta du. Hainbat entziklopedia. Orain Interneten topatzen du informazioa.
-Oin nahi dot zure zaletasunak, zure afiziuak. Oin esan dozu jerenterako ikasi zendula, baiña bizitza guztian ikasten ezagutu zaittut. Historiazalia zera, artezalia zera, irakurketa asko itten dezu. Elgoibarko kultur ekintza guztietara fijo-fijo Luis Mari Iriondo (....). Eta zaletasun haundi bat Historia eta Artea. (...).
-Nik oin artian euki dotena da, etxian beti andria protestaka, ez oin, baiña esan nahi dot gaztiauak giñanian, estanterixak ipiñi ta liburuak... Neria izan da... enziklopediak, enziklopediak... Esate baterako, "Enciclopedia del Arte", nik nakan gogo bat eukitzeko, ta han dakat. Ta gero Enciclopedia de la Música. Bueno, hantxe daude enziklopediak. Eta bat, haundixena, Enciclopedia Vasca, zela da, Auñamendi. Larogei bolumen, joe, hori izan da, estanterixa guztiak beteta, hamengua, Debakua, eta hau (dirua) ere asko, hamar mila pezeta kostatzen zan gitxi gora behra liburu bakutza. Baiña beti ere ikusi-ikusi eta hortan. Liburuak hoixe. Ta gaur egunian, inziso bat egingo dot, horrek danak han daude geldi-geldi-geldi ikutu barek. Pena ematen dit, e. Dana zela dakaten ordenadorian, dana, ta horrek larogei liburu horrek, hainbeste kostau dianak, zenbat bidar itten doten aprobia, juten naiz oin Interneten eta artikulo bera, mekauen, hamen daok, barren, debalde.
Luis Mari Elgoibarren jaio zen 1931. urtean. Aita, Jose Mari Iriondo, Altzolakoa zen; ama, Maria, zestoarra eta sukaldari bikaina. Zortzi urte zituela, elizako koruan tiple moduan hasi zen eta hortik sortu zitzaion musikarengatik zaletasuna. Herriko bandan klarinetea eta txistua jo zituen eta ezpata-dantzaria ere izan zen. Lehen hezkuntza egin ondoren, 6 urterekin eskola publikoetan hasi zen don Felix maisuarekin. Ondoren, beka bati esker, San Viatore anaiekin ibili zen El Pilar ikastetxean. Bere asmoa ikasten jarraitzea bazen ere, 13 urterekin Arana lantegian hasi zen: "pintxe" lanetan lehenengo eta aprendiz geroago. Bere burua tailerrei lotuta ikusi zuenez, Elgoibarko "Artes y Oficios" eskolan eta "Señorita Ana"ren akademian ikasketekin jarraitu zuen. Bere trebetasuna ikusiz, Sigma lantegiko bulego teknikoan lanpostua eskaini zioten eta bertan egon zen 30 urte egin eta Acmen gerente modura hasi zen arte. Acmen zegoela egin zituen enpresa- zuzendaritza ikasketak. Elkarrizketa garaian erretiratuta zegoen arren, ikasten jarraitzen zuen. Kultura zaletasun handiduna: historia, arte, musika eta zinezalea. Ez dago Elgoibarren berak parte hartzen ez duen kultura ekintzarik.
Aiastiaerreka [Errekak]
Apatriz kalea [Kaleak eta plazak]
Aureliaenea [baserriak / Urruzuno]
Deba [Errekak]
Garagartzagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Izkuntza [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lizundiagoikoa [baserriak / Arriaga]
Olazarragagoikoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Santa Ana kalea [Kaleak eta plazak]
Urreategi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bueno, hor, ni gehienbat juaten nitzan gero ya Elgoibarko Izarrara, bueno, elkartera, dantza-taldeko arduradun moduan-eta juaten giñan. Elgoibarko Izarra elkartean zeuden talde desberdiñak; gu dantzatik juango giñan. Ez dakit. Orduan ere hasi giñan, klaro, Gabonetan Olentzeroarekin irtetzen giñan kantuan. Eta hori dala-ta, hortarako ensaiatzen hasi giñala edo, Elgoibarko –bueno, orduan uste dut, ez dakit, unibersidadeko… Madriden-edo uste dot zauala– Juan Igartua –elgoibartarra zan– hasi zan gure ensaiotara etortzen. Bera asko mobitzen zan kanpuan – atzerrian eta– eta talde bat, koro bat, abesbatza bat zeratu nahi zuela. Eta, bueno, sortu genun holako koro bat edo. Bueno, oso ausartak giñan. [...]
Desagertutako Lerun futbol zelaiaren
inaugurazio ofiziala. 1925eko apirilaren 12a.
Beti juaten nitzan Lerunera fubola ikustera. Gero, semiak Elgoibar futbol taldian hasi ziran jokatzen, eta gurasoak sarreria duan izaten gendun. Ez hori bakarrik, Lerunen leku bat naukan neretzako propio, bertan jartzeko. Garai hartan kirola zaletasuna zan; gaur egun, berriz, negozixua. Partiduak lagun giruan jokatzen ziran, eta gozamena zan haretara juatea. Batez ere, Eibarren kontrako partiduak izaten ziran berezixak. Sasoi haretako girua oso desberdiña zan, lehiakortasun handixa zaguan, baiña pertsonen arteko laguntasuna izaten zan nagusi.
José Manuel Acosta Calvo
Fubola ikustera juaten giñan. Eibarko taldia etortzen bazan jokatzera tren espeziala eta dana jartzen zeben. Orduan jende asko juaten zan partido harek ikustera. Benetako girua egoten zan egun haretan. Trenian etortzen ziran, eta basuak lapurtzen ziguezen tabernatik. Ni akordatzen naiz, bittan bai behintzat juan izan naizela estaziora, basuak batzera. Treneko orduan egitxen gendun bakarrik lan tabernan. Gero jendia fubolera juaten zan, eta gu ere bai. Bazkalostian izaten zan tren espeziala, hiru t’erdixetan edo. Zarata asko ateratzen zeben. Eta partidua amaittu eta gero, domekia bazan, musikia entzutera juaten zian plazara. Tren ordura arte musikara juaten zian.
Unzueta Iriondo ahizpak
Elgoibar eta Eibarren arteko partiduak ziranian tabernia beteta egoten zan Elgoibarko eta kanpotik etortzen zan jendiakin. Banderekin eta dana ibiltzen zan jendia. Irabazten zabenian, gaiñera, sekulakuak egitten zittuen kalian, fubolistak errezibitzen eta. Famosua izaten zan irabazten zabenian haren etorreria. Galtzen bazaben ixilik, baiña irabazten bazaben sekulako rezibimentua.
Maria Epelde Arriola
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
A(G)URO: Adb. Azkar, bizkor. Fubola ere gustatze(n) (j)ata. Baiña ni aspertu eitten naiz, a(g)uro.
BENTANA, bentania: Ventana. Leixua ere bai. Eta bentania holako pixkat zabalik baldin badaukak, dana entzuten dok.
ESNE-PARTITZE, esne-partitzia: Esne-banaketa.
INPERNU, inpernua: Infernua. Inpernuko diabrua baiño txarragua (gaiztuagua) izan: Oso gaiztoa izan. Baita Inpernuak ere etxok hartuko gizon hori!
MAIXU, maixua: Maestro. Arratsaldian, Madarixan hasiko zuan bostak inguruan. Eta pixkat illuntzen hasten zanian, maixua tilin-tilin, tilin-tilin kanpaia jotzen. Eta aide danak etxera!
POTROHAUNDI, potrohaundixa: Lgart. Huevón. Gibel handia dutenengatik esan ohi da.
Ahuntzan gaberdiko eztula ez izan: Garrantzi gutxiko gauza ez izan.
Bilddur edarra, obispuak abadiari!: Gehiago agintzen duenak gutxiago agintzen duenari beldurrik ez diola adierazteko, ironikoki. —Berandu najabik, eta oiñ ere andriak errieta edarra preparauko jak! —Bai, zera! Bildur edarra obispuak abadiari! (etxe horretan, nonbait, senarrak agintzen du emazteak baino gehiago).
Gizurrak hanka motzak daukaz: Gezurrarekin urrutira iritsi ezin daitekeela adierazteko. Gezurtia bizkor harrapatzen dela adierazteko.
Jo eta sua: ¡Dale que te pego! Ta hor kriston erromerixia, frontoia bete-bete jente egote(n) zan han, dantzan jo ta sua.
Ondo egiñ (pertsona bati): Pertsona bat ondo tratatu.
