Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Oinetakoak

Abarketekin joaten ziren erromeriara. Beste oinetako klase batzuk: ponpoedun zapatilak, gomazkoak, larruzko zapatak...

-Abarketekin ala zapatekin zuek?

Nati: -Abarketekin. Abarketak.

Agurne: -Eta neguan kalbaixuak egoten zian, eta kalbaixuetara -horrek zuk ez zenduzen ezautuko-. Zapatillak zian hola "de paņo" ez, kolorietakuak, eta gero zaken gaiņian ponpoe bat. Hola ponpoe bat oso politta. Ba haretxekin, baitta edurra bazan'e haretxekin.

Nati: -Eta gero zauden zapatak, baiņa gomazkuak... Bueno, gero narrua be ezautu genduan. Baiņa mokasin tipora gomazkuak. Baiņa gero ya erromeixara ta hasi giņaneako ya pasauta...

Agurne: -Zapatak.

Nati: -Eta komuniorako ta ya zapatak zian. Hori komunio aurretikan zian zapata horrek.

Agurne: -Gero modernizatu giņan, asko (barre).

Agurne Muguruza Alberdi (1935)

Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.

Toponimia


Toponimoak

Akeierreka [Errekak]

Areitzolaerreka [Errekak]

Ballibar [Industrialdeak]

Ermuaranerreka [Errekak]

Goizargi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Kakatza (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Marigorta (Maiorta) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Otsorotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Talaia [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Usatorrea [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Mutuaren hitzak (Hasier Etxeberria) — 2005

Gabon kantak — 1965-12

Marxen ondoko errebisionismoa (Gotzon Garate) — 1974

6 argazki — 1968/1969

Iturriko maitagarria — 1969

IV. Etxepe Saria — 1990

Lekukotza

elgoibar — Pake _Gartzia Konde Elgoibar (1952)
Gabonetako dantza saioa eta karrozak

—Eta gero hor, Gabonetan...

—A! Klaro, hori... 12 bat urte eukiko nittun. Badaukat argazki bat oso politta, gaiņera. Eta, orduan, Marisol Gurrutxagak –nere lehengusiņa– eta Itziar Garciak –nere lehengusiņa– egiten zuten zortziko bi talde eta ikasten zian hiru dantza: `Artzai buru txuri bi´ kantuan, `Ingurutxua´ eta `Txalo-dantza´ egiten zan, edo `Makil-txiki dantza´. Nik uste dot txaluekin egiten gendula. Edo makillekin, ez dakit seguru. Hiru hoiek. Eta egiten zian ensaiuak elizako sakristiaren atzekaldeko lokal batetan, santuak gordetzen zian armarixuan lokal haretan. Egiten zian... ensaiatzen zian, ba, ez dakit, hillebete edo bi hillebetian. Kriston lana egiten zuten, ze bueno... Nik uste dot ziala zortziko... [...]

Elgoibartarren esanetan


Gelan dagoen Diktadura garaiko ikasle talde baten ohiko irudia.

Eskola publikuetara jun nitzan Aita Agirre plazan. 7 bat urterekin hasiko nitzan ikasten. Lehen parbulotan ere egon nitzan hantxe bertan. Saturnino Ciaran izan zan irakaslia; horrek bai merezi zabala omenaldixa! Eskolia, ipurdixa garbittu umieri... danetarik egitten zaban harek. Gero, Pilar ikastetxia ipiņi zabenian, hara pasau giņan. Orduan duro bat pagau bihar izaten zan. 15 urtera arte egon nitzan Pilarren. Danetarik ikasi gendun hantxe, baiņa dotriņia zan printzipala. Oso ondo erakutsi ziguen dotriņia hantxe.

Ramon Maiztegi Iriarte

Aita Agirreko eskoletan Doņa Basilia, Doņa María, Doņa Adelaida eta Doņa Priscila izan ziran ezagutu nittuan maestra batzuk. Danak kanpokuak ziran, eta erderaz egitten gendun dana. Euskeraz maestriak ere ez zakixan.

MĒ Josefa Unzueta Iriondo

Oporrak izaten ziran agostuan edo, baiņa ez oin modukuak, hiru hillabetekuak eta holakorik, ez. Hillabete bat edo izango zan. Aste Santuan ere egun bat bakarrik. Ez oingo moduan, hamabost egun.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena.

Elgoibarko Udalak Gotzon Garate izeneko beka sortu zuen 2009an, euskara arloko ikerketa sustatu, eta aldi berean, idazle eta euskaralari elgoibartarra omentzeko.

Gotzon Barandiaran larrabetzuarra, euskal idazle eta kulturgilea da, Euskal Filologian lizentziatua, euskara teknikari lanetan aritutakoa, eta euskararen eta euskal kulturaren ondarea berreskuratzen, digitalizatzen eta hedatzen eskarmentu handikoa.

elgoibarreraz.eus webgunearen helburua euskarazko ondarea gizarteratzeko atari digitala prestatzea izan da. Horretarako, orain arteko lana arloka sailkatu, web-atari batean bildu eta guztien arteko loturak egin dira.

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ATA(R)I, ata(r)ixa: Ataria. Entrada, portal. Eta danak sasoeratu diranian, neska eta mutill, ba, danak kotxia. Pentsa’ik ata(r)i aldian zelako tokixa biherko dan.

EGUNIAN-EGUNIAN: Egunero. Berdin, astian-astian, hillian-hillian, eta abar.

HAIZETU: DA aditza. Harrotu. Umia, zure lagunak hamen daudela ta, ez haizetu, gero, e!

KOMUNIO, komuniua: Comuniķn. Gero, elizara jun, eta komuniua hartzen zaban.

OSO, osua: Osua ez izan: Pertsona normala ez izan.

TXIKITO, txikitua: Baso laurden ardo. Txikitua jo: txikitua edan. Txikito bat jo biha(r) juagu hamen, Txarridunanian.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Baria baiņo motelagua izan (... motelago ibilli): Oso motela izan, oso motel ibili.

Ezeren okerrik ez bada...: Zerbait eragotziko duenik gertatzen ez bada. Han izango gaittuk, ezeren okerrik ezpada.

Inpernuko diabrua baiņo txarragua (gaiztuagua) izan: Oso gaiztoa izan. Baita Inpernuak ere etxok hartuko!

Makilla saldia eman: Egurtua eman. Makilla saldia eman dio aittak semiari.

Txakurra eta katua bezela ibilli: (Bi lagun) ondo ez konpondu, beti liskarretan ibili.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Soldaduzka
Euzko gudariak.— Euzkadi, 1936-08-29 | Aixerixa
Kirola - Pilota
Gure kirola.— Euzkadi, 1931-12-25 | Aixerixa
Kultura - Antzerkia
Gure antzezlariak.— Argia, 1934-03-04 | Aixerixa, Mirentxu
Politika - Ekitaldiak
Agurtu.— Euzkadi, 1933-08-11 | Aixerixa
Erlijioa - Kongregazioak
Gogoñardunak.— El Día, 1934-02-10 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala