Lehengo berdura-plaza askoz politagoa zen. Esnea saltzen zuten, baina berdurarik azokan ez. Natik esneak partitzen zituen eskolara sartu baino lehen. Oso goiztarrak ziren denak.
Nati: -Lehen askoz polittaua zan berdura-plazia oin baiño.
Agurne: -Bota egin bihar debela esate debe.
Nati: -Ez dauka konparaziorik ere ez dauka.
Agurne: -Baiña ez jone /etxone/ esaten bota egin bihar debela? Bai...
Nati: -Ez jonat /etxonat/ entzun baiña...
Agurne: -Eta berrixa ein bihar debela esaten debe, ez dakitt.
-Eta nun zeuan hori merkatu plaziori?
Agurne: -Ba justu oin plazia dauan lekuan.
-Bertan zeuan?
Agurne: -Bertan zauan. Gero in zeben dana bota ta haundixa ein. Baiña berta-bertan.
-Ta zuek joaten ziñaten saltzera?
Nati: -Ez. (...). Eta hori, hau plaza honetan... Gu ez giñan bajatzen berduriakin. Guk esnia. Eta arrautzak eta. Guk nehikua genduan etxekua guk jateko dana. E, Nati? Dana jaten gendunan (barre). Babak eta ortukuak eta danak jaten gendunazenan.
-Etxerik etxe partitzen zenduen?
Nati: -Bai, eta gaiñera nik partitzen naban nere tiana ere bai. Eta gero bidian errekauak ere, batzuetan San Lorentzokuak, beste batzuetan beheraoko etxekuak... Ta andra nausi samarrak zeurenak ba "hori ekarrizu ta haura ekarrizu ta bestia ekarrizu" ta errekauak ere itten genduzen; bestiendako ere. Esniak partidu ta eskolara etortzeko beratziretarako, goizao-goizao.
Agurne: -Izan gera, e, Nati, izan gaittun goiztarrak.
Nati: -Bihako goiztarrak izen, aber bestela ze ingo genduan!
Agurne: -Goiztarrak (barre).
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Aldamendi [baserriak / Urruzuno]
Armaregietaberria (Armarietaberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bekoerreka [Errekak]
Erreketa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ibaitarte [Industrialdeak]
Karmen plaza [Kaleak eta plazak]
Mokoroa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Patxiren txabola [baserriak / Urruzuno]
Txillarre [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zaturioerreka [Errekak]
—Zuk esan dozu lehen zuek umiak ziñazienian oso erdeldunduta zeuala Elgoibar. Zeintzuk dia horren arrazoi nagusixak? Bueno, bai, debeku horrek eta holako... eskolia oso erdelduna zalako edo kokapenagaittik, pasoko herrixa zalako edo...?
—Nik usten dot... horrek danak du... Arrazoiak hoiek danak dia, e. Gerra ondoren aurretik immigrazio haundia izan gendun, baiña dana ez dao horri leporatzerik. Elizak bere eragina izan zun nahiz eta gero apaiz batzuk ez dakit zer ezkutuan. Erregimen totalitario horrek jarritako eta oin esandako araua, debekatuta zegoela eta, gaiñera, paisajetik euskera kendu behar zala: kale izenak-eta gaztelania hutsez, kanposantura joan eta han ere gaztelaniaz hutsez izan behar zuela. Elizak. [...]
Udal agintarien desfilea, banda militar bat atzetik dutela.
1958 urteko San Bartolome eguna.
Hamazazpi bat urte arte auzuan ibiltzen giñan neskak eta mutillak. Gero erromerixia zaguanian, edozein tokittara. San Pedrora eta juaten giñan, baiña asko ez. Gehixen bat San Lorentzo, Kurutzeta eta Madarixako erromerixetara juaten giñan.
Mariano Elustondo Aizpiri
San Lorentzo auzua oso animaua zan orduan, erromerixa haundixak egitten ziran udako eta neguko domeka guztietan. Frontoian izaten ziran, eta jende asko batzen zan. Gelatxok soiñua jotzen zauan, eta merixendatzen ere jende asko egoten zan. Eta familixakuak giñanez, koiñatari eta amari laguntzen giñon tabernan.
Juliana Irizar Goiburu
Hemen, Elgoibarren, egitxen zan domekero erromerixia; illunabarrian edo, illuntzixan...
Eta Maltzagan ere bai jaiero. Gero, Plazan ere egoten zan, unian-unian, baiña han ez zan jaiero. Musikia eta... egoten zan, eta hantxe, korrua egitxen edo... jendia beti aurrera eta atzera, eta aguazilla zauan bat gogorra, Eugenio zakan izena, eta harek jasotzen zabanian bastoia, jaso ta dio! Laster egitxen zaban korrua! Jende asko egoten zan orduan, kanpotik etorritxakuak ere.
Pedro Joxe Artetxe Egia
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ABADE, abadia: Apaiza ere erabiltzen da (eta kuria, nahiz askoz gutxiago), baina abadia gehiagotan. Abaria aldaeran ere bai. Bai, nik, hona etortzen giñuazen, eta abaderen bat egongo zuan. Orduko abaderik eztaok oiñ, aspaldixan.
BAZTAR, baztarra: Rincón. Baztar guztixetan (= leku guztixetan). Danak ganauak libre egote(n) (d)ia baztarretan. Danian dabixaz oiñ. Baztarrak nahastu (endredau).
ERTEN: DU aditza. Urten-ekin alternantzian. Oso goiz ertetzen deu etxetik.
HORTZETAKUA HARTU / EMAN: Hortzetan (ahoan) kolpea hartu edo eman.
LEPAMOTZ, lepamotza: Cuellicorto / -a.
PISATU: Pesar. Ikus KILO sarrera.
Are-makillia baiño okerragua izan: Sororako areak duen makila okerra da. Ikus Akerran adarrak baiño okerragua izan.
Diranak eta ez diranak esan: Sekulakoak esan.
Gu baiño hobeto daguana, eztago gaizki!: Oso ondo daudenek esan ohi dute.
Kate motzian lotu: Askatasun gutxi utzi norbaiti. Kate motzian lotu jok andriak Patxi.
Piparrik ez jakin (entendidu): Ezer ez jakin.
