Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Oinetakoak

Abarketekin joaten ziren erromeriara. Beste oinetako klase batzuk: ponpoedun zapatilak, gomazkoak, larruzko zapatak...

-Abarketekin ala zapatekin zuek?

Nati: -Abarketekin. Abarketak.

Agurne: -Eta neguan kalbaixuak egoten zian, eta kalbaixuetara -horrek zuk ez zenduzen ezautuko-. Zapatillak zian hola "de paño" ez, kolorietakuak, eta gero zaken gaiñian ponpoe bat. Hola ponpoe bat oso politta. Ba haretxekin, baitta edurra bazan'e haretxekin.

Nati: -Eta gero zauden zapatak, baiña gomazkuak... Bueno, gero narrua be ezautu genduan. Baiña mokasin tipora gomazkuak. Baiña gero ya erromeixara ta hasi giñaneako ya pasauta...

Agurne: -Zapatak.

Nati: -Eta komuniorako ta ya zapatak zian. Hori komunio aurretikan zian zapata horrek.

Agurne: -Gero modernizatu giñan, asko (barre).

Agurne Muguruza Alberdi (1935)

Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.

Toponimia


Toponimoak

Aldazelai [baserriak / Urruzuno]

Armazio [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Belarreta [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Erretsundi [baserriak / Azkue (San Roke)]

Ibarratorre (Torrekoa) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Kaskantezar [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Momiola (Muniola) [baserriak / Arriaga]

Pedro Mugurutza etorbidea [Kaleak eta plazak]

Ubitarte plaza [Kaleak eta plazak]

Zeleta [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Mintzamena lantzen 1 — 1980

Iturriko maitagarria — 1969

Ikastola hiztegia

Eskuorria - Euskal Jaia — 1968

Ipuin ezberdinak eta erregalokoak (Hasier Etxeberria) — 1984

Nekanen gora-berak — 1969

Lekukotza

elgoibar — Pello _Arrieta Soraiz Elgoibar (1950)
Euskara irakasle institutuan

Gero handik etorri eta institutoan hasi nintzan. Eta institutotik deitu ninduten euskera emateko. Baiña oindik ez zan ofiziala eta nik dakaten lehenengo kontratua da hirurogeta... ez dakit, hamazazpian edo, “profesor de segunda lengua vernácula” edo holako zera bat jarrita, baiña “euskera” ez zan agertzen. Kontua da ikastolako gurasoak... edo lehenengo promozioa ikastolatik institutora joateko zorian zeudela eta institutoa 76an inauguratu zan. Eta lehenengo zuzendaria Tomas Uribetxeberria Eibarren eta hau zan Eibarko institutoko filiala edo auxiliarra edo. Eta hemen jarri zuten Enrike Larrañaga Elkorobarrutia– apaiz izandakoa, orduan apaiza zan, eta– horko zuzendari. [...]

Elgoibartarren esanetan


Juliana Zubizarreta,
senarra eta lehenengo bost seme-alabak
Aldapa baserriaren sarreran. 1942 urtea.

Oingo gaztiak goizago hasten dira eskolan, kalian dabiz danak, lagunak kalian... ta libreago dira. Soltuaguak dabiz. Guk ez gendun San Lorentzotik ertetzen, iñora. Ez zauan oin bezela autorik, ezta bizikletarik... oiñez jun bihar zan danera.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Elgoibarko kalietan bizi giñanok, umetan denpora asko ibiltzen giñan kalian. Besterik ez zauan ta deporte asko egitten gendun. Mendira edo bizikletan ibiltzera juten giñan. Oingo gaztiak nahikua diru manejatzen dabe, baiña guk bat ez. Txakur haundi bi kostatzen zaban ziniak, ta erriala izaten zan pagia... Ia zelan konpontzen giñan gu!

Ramon Maiztegi Iriarte

San Lorentzoko Armaite Behekoa basarrixan hamaika anai-arreba bizi giñan gurasuekin. Ni nitzan hamargarrena... Lehen aitton-amonak ere hantxe bizi izan ziran.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga.

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ARKUME/-A, arkumia: Cordero. Bildotsa ere bai.

DIRU, dirua: Dirua egiñ: Oiñ ere lanian Joxe, dirua egiñ eta egiñ!

GOGO, gogua: Goguan eduki: Recordar. Harek danak goguan jaukadaz nik.

KASO EGIÑ: DIO aditza. Saludar; hacer caso.

OIÑ: 1. Adb. Ahora: Egon hari lasai, oiñ etorriko dok eta. 2. Aurkaritza lokailua. Ahora bien. Ba, haura ogixa nik estakitt ser san. Harekin akordatzen naiz. Oiñ, zeren gustua zakan, ez.

TRIKU, trikua: Erizo. Ikus Kirikixo sarrera.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Atxurra harrapau: Mozkortu.

Esku batekin hartu, eta bestiakin eman: Asko irabazi, baina asko gastatzen duenari esaten zaio: esku batekin asko hartzen du, baina beste eskutik asko joaten zaio.

Hillik motzena eta luziena, febrerua: Laburrena bada ere, luzeena egiten delako, neguko eguraldi gogorragatik.

Larre motzian ohittu: Gutxirekin moldatzera ohituak direnengatik esaten da. Hori gaztetan larre motzian ohittuta dagok, eta langille fiña dok!

Santu ez egon: Ondo ez egon; ondoezik egon. Normalean, errepikatuta: ez nago santu-santu. Katoliko ez egon ere bai.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Irakaskuntza
Astarketak.— Euzkadi, 1935-07-20 | Aixerixa
Kirola - Mendia
Mendigoizale saritua.— Argia, 1935-04-14 | Ixaka, Aberri
Kultura - Antzerkia
Antzeskia.— Euzkadi, 1931-03-03 | Aixerixa
Politika - Hauteskundeak
Erlijioa - Kongregazioak
Batzar artezkari berriak.— Euzkadi, 1932-02-03 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala