Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

"Markesaren alaba" (2)

"Markesaren alaba"ren beste bertsio bat. Lehengoa baino osoagoa.

1

Markes baten alaba

interesatua

marinero bategaz

enamoratua,

deskubritu gaberik

beran sekretua,

ampriua zeban

barrena sartua.

2

Egun senalle bat zan

goguan hartzeko,

esan ziola horrek

etxera joateko,

desio dedan hitzak

manifestatzeko,

Ai Antonio zuregaz

nago izateko.

3

Zela esaten didazu

Juanita hitz hori,

tentatzen ai zerala

traza badirudi,

ez zait zure gradurik

tokatutzen neri,

ez ixozu egin burlarik

marineruari.

4

Eruki dezakezu

ongi sinistua

aspaldian nauala

ni zuri gustaua,

ez zaitut nik utziko

desanparatua,

hala egiten dezu

gaur juramentua.

5

Konformatu ziraden

alkarren artian

ezkonduko zirala

hurrengo urtian,

eskolak ikesteko

bien bitartian

beraren herritikan

guztiz apartian.

6

Hola disponiturik

jarri ziran biak

kartaz entenditzeko

alkarren berriak,

formalidadiakin

jartzeko egiak

baiņa lo ez ziran egon

ama horren begiak.

7

Ezin egon zan ama

hitz hori sufritzen

berihala hasia zan

kartak detenitzen,

intenzio haundiaz

ezkontza galdutzen,

Juanitak holakorik

ez zeban pentsatzen.

Maria Ormaetxea Iņarra (1916)

Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Aldamendi [baserriak / Urruzuno]

Armaregietaberria (Armarietaberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Bekoerreka [Errekak]

Erreketa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Ibaitarte [Industrialdeak]

Karmen plaza [Kaleak eta plazak]

Mokoroa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Patxiren txabola [baserriak / Urruzuno]

Txillarre [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Zaturioerreka [Errekak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Ikas — 1959-10

Jaialdia - Ongarri — 1959

Diario Vasco - Gloria, Ongarri elkarteko lehendakari — 1975

Egunkariko mozketak

Lurgabe / CDa eta diska — 1969

Euskara gaur — 1971

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Antzerkia egiten zuten batzokian

—Batzokixan ze zeukatzuen, dotriņia eta?

—Teatruak-eta eitten genduzen gero batzokixan. Bai.

—Kontxo. Umetan hori?

—Umetan, bastante ume. Nik beratzi urte neukazen, Eibarrera joan nitzan batzokira eszenarixo batera irakurtzera. "Eulia eta Txindurria". Ez naiz aiztutzen nik irakurri naban zer harekin Eibarren. Beratzi urte edo hola eukiko nittuan. "Eulia eta Txindurria" zan liburua, hauraxe irakurri naban eszenarixuan.

—Osea ke irakurtzen bakarrik.

—Irakurri bakarrik.

—Baiņa gero antzerkixak...

—Antzerkixak bai hementxe eitten genduzen, tablau bat ipini batzokixan eta... [...]

Elgoibartarren esanetan


Gure herriko koadrilek edozein aukera
aprobetxatzen zuten mahaiaren inguruan biltzeko.

Goizian ez genduan danok batera gosaltzen, baiņa bazkarittan eta afarittan danok sukaldian alkartzen giņan. Gero, merixendia eta holakuak lanian bertan zagozen tokira eruaten ziran.

Mariano Elustondo Aizpiri

Pertsona bat hiltzen zanian, enterrau eta gero, honrak egitten ziran. Eta zaguan kostunbria bazkarixa emateko etortzen ziran senide guztixeri. Gero ohittura hori kendu egin zaben. Eta ondo egin zaben, gaiņera. Mozkortu egitten zan jendia. Lotsagarrixa izaten zan. Nere amama hil zanian, esate batera, honretako bazkarixan 40 bat lagun alkartu ziran.

Markos Arregi Iriondo

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AKORDAU: DA eta ZAIO aditza. Recordar. Izena horrena etxatak akordatzen. / Ez zeben billatzen iņor itxuria, eta nerekin akordau ziran.

BIHAR, biharra: Necesidad. Zeren biharrian izan; Dana(n) biharrian egon: ondo ez egon. Eta oindiokan hamentxe nahi bizi. Eta osasunakin. Osasuna... danan biharrian, e!

ETXANDO LETXES!: Azkar, bizkor. Enfatikoa.

IZARDI, izardixa: Sudor. Izardi eta pats; Izardixa daixola: Etorri etxera eskolatik, bazkaldu eta antxitxika frontoira, izardixa daixola eskolara. Aitxa eta ama beti errietan.

MATRAILL, matrailla: Mejilla, moflete.

SALTSA, saltsa: Saltsan ibilli: Estar metido en todos los fregados. Saltsa gustixetan sartuta ibiltzen dok gure semia! Saltserua, saltseria.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Abenduko eguna, argittu orduko illuna: Abenduko egunen laburtasuna.

Berotua eman: Jipoia eman.

Gero izango dittuk kontuak: Oiņ, lanik ein be, gustora bizi haiz, eta hola ohittu haiz, baiņa gero izango dittuk kontuak!

Jangoikua(re)n legia: Ikus Bakoitzak beria, Jangoikua(re)n legia. Bakoitzak bereari kaso egin behar diola adierazteko, besteren gauzetan sartu gabe.

Neskatan egiņ: Ligar con chicas.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Nekazaritza
Nekazariak arakiñekin asarre.— Euzkadi, 1933-09-27 | Aixerixa
Kirola - Futbola
Ostikolariak.— Euzkadi, 1935-10-27 | Aixerixa
Kultura - Dantza
Ezpatadantzariak.— Euzkadi, 1934-07-28 | Aixerixa
Politika - Batzokia
Batzar artezkari berriak.— Euzkadi, 1932-02-03 | Aixerixa
Erlijioa - Kongregazioak
Jaunartzia.— Euzkadi, 1932-01-10 | Atxolin


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala