Aitonari esaten zioten 'Maketua'. Karretero ibiltzen zen, Errioxara-eta egiten zituen atzera-aurrerak, eta erdarakadak botatzen zituen bueltan, eta hortik ezizena. Ez zuten ezagutu, eta argazkirik ere ez dute.
.Aittari "Maketua" esan dozue deitzen zotsela. Zergaitik? Nundik zetorren?
Agurne:-Ba. Aittittagandik.
-A, aittittagandik zetorren...
Agurne: -Aittittari esate ei ziuen Maketua; eta ez genduan ezautu aittitta, e... Pena bat dakat nik...
Nati:-Berrogeta urtiakin hil zan, oso gazterik. Berrogeta zortzi urtekin edo.
Agurne:-Baiņa pena bat dakatela erretratua ez eukitzia...
-Aittaittak ez zaukan erretraturik bat ere. Eta ez dou ezautu aittitta.
Agurne:-Ta ibiltzen ei zan probetan eta hola. Baiņa ez dakau. Penia dakau, e. Eta gero hari esaten zioelako ba gero guri aittari esaten zioen, eta gero guri...
Nati:-Bai, baiņa harena izan zan, lehen 'burdi haundixa' esaten zakona, hartzen zaban ardaua Riojan eta itxuria ekartzen zaban burdi haundixan; eta han erderaz. Eta gero hona etorritta ere, nola zan pixkat txistosua, ba hamen ere erderakadak, eta jarri ziuen ba "Maketua". Eta gero gu ba aurrera segidu dou.
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Adozarberri (Aozarberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Antonio Arrillaga kalea [Kaleak eta plazak]
Arteondo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bertutesoroberri (Bertosoberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ferrerias kalea [Kaleak eta plazak]
Irunagasoro (Irunaso) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lerun [Industrialdeak]
Olasoberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
San Lorentzo etxea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Urkaregikurutzea [baserriak / Aiastia (San Migel)]
—Noiz sortu zan Ongarri?
—Begoņa: A, hori nik ez dakit.
—Gloria: Hori ez dakigu noiz... zenbat urte eingo zaban... Bueno, entereau leike.
—B.: Ez dakit, 59an, 60an… hor, hor gutxi gorabehera.
—G.: Lehenengo tabernia izen zan haura, Errezabalko tabernia.
—B.: Baiņa famillia baten tabernia izen zan.
—G.: Baiņa gero, harek laga zebenian...
—B.: Gero soziedade bezela erosi zan.
—G.: ... hartu zeben…
—B.: Bai, gizonezko…
—G.: Grupo hori, gizonezko grupuori.
—B.: Gizonak bakarrik zian, e. Eta gastronomika bezela hasi zan.
—G.: Gero eskatu zeben kultural bezela. [...]
Aita Agirre, Don Antonio Arrillaga alkatearekin
eta sasoi hartako beste agintari batzuekin batera,
bere jaioterrira egin zuen bisitaldi batean.
Mezetara derrigorrez jun bihar orduan. Altzolara juten giņan igandero. Bi meza zagozen. Astian bat, zortziretan edo, baiņa jaixan bi: bat zazpiretan eta bestia hamarretan. Parrokua zaguan han, eta egunero zaguan mezia. Nik ezagutu naban Don Markos parrokua, bere monagillua izan nitzan ni umetan. Pertsona ona zan, terkua pixkat bai baiņa....
Juan Lariz Garate
Ni ez nitzan sekula mezetara jun, bigarren andriarekin ezkondu nitzan arte. Haura pozik eukitzeko jun egin bihar. 1954 edo 1956 urtian hasi nitzan mezetara juten. Baiņa jauna hartzera ez, andriari laguntzera. Sekula ez dot erlijiuan sinistu. Gure aittak esaten zaban: elizia komertzio bat da, eta abadiak komertziantiak, kanpai joka hasten diranian, urreratzen dira ignorantiak! Beste hau ere bai: elizako atian ikatzarekin dago idatzitta: Hemen Jangoikuarentzat eskatzen da, baiņa ez jako Jesukristori ere ematen! Gure aittak esaten zaban tximinixarik gabeko taillarra zala.
Eugenio Diego Aranburu
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANTZERA: Parecido. Berdintsu.
DEMANDA, demandia: Sesioa, eztabaida. Horrek demandan dabixaz oiņ ere.
GARO, garua: Helecho. Oindiok bazkaldu eta garua batu gaiņera ein bihar dogu. Ikus AMABIRJIŅA GAROTARAKO sarrera.
KAMIŅO, kamiņua: Carretera. Bai, kalabazak ere bai. Iez ere mordo galanta egon zan kamiņotik bistan-bistan.
NESKA, neskia: Neska txikixak (prostitutak): Neska txikixetara juatia gustatzen jako. Neskatan egin: ligar con chicas.
TAKIAN (-POTIAN): Noiznahi. Bilbora ta, Donostiara ta, takian-potian juan biharra izaten zaban. Mutill fiņa bera. Takian-takian ere bai: Takian-takian, kolpe eitxen jauan keixa ontzixari.
Arrastua artu: Antzeman; nondik nora doan asmatu. Arrastorik ere etxauat hartzen hire problemiari! Baita Ezeren aztarrenik ez izan.
Edarra egiņ: Hacerla buena. Edarra ein juagu ointxe! Etxera jun nahi, eta giltzik ez!
Haizia buruan, eta ibilli munduan: Arinkerietan, fundamenturik gabe, erantzukizunik gabe, batera eta bestera dabilenari esan ohi zaio.
Kedarria baino xurragua izan: Dirua gastatzea maite ez dutenei esateko.
Plaza-gizona izan: Jende aurrerako balio dutenengatik esan ohi da, jendeaurrean hazi egiten direnengatik.
