Eskola amaitutakoan, Eibarren hasi zen lanean inprenta batean; Irasuegui y Maruri izena, baina berehala etorri zen gerra.
-Hamalau urtekin Marianistetatik urten eta lanian hasi ziñan?
-Lanian; lanian edo. Nere aitta lelengo armerua zan. Eskopeta eitten zaban lana Eibarren batzuek zertuta, bat einda lanian hasi ziran. Ta denporiakin ba jausi in zan. Orduan nere aitta ba bizimodua bastante gogortzen hasi zan eta biajante ipiñi zan. Ta orduan Eibarrera juten zan asko ta Elgoibarren taillarretan bisittia in eta. Eibarren zeukan zer asko inprenta batekin, Irasuegi y Maruri zakan izena. Ta zela konfiantza haundixa zakan han, berba in zion neregatik eta hasi zan lanian han, hasi [nintzan] lanian, ta belaxe gerria.
-Inprentan hasi ziñan?
-Bai, baiña hutsa, porke hasi lanian eta gerria etorri zan. Eta zenbat denpora ibiliko nintzan ba... Hillebete bi? Ta gerria, harrezkero gerria.
-Eibarko, zela esan dozu izena?
-Inprentia? Irasuegi y Maruri
Elgoibarko Ormetxe etxean jaio zen. Gurasoak elgoibartarrak ziren, eta bi seme-alaba izan zituzten. Eskola publikoetan lau urtez eta beste lau marianistekin ikasi zuen. Eibarko ?Irasuegui y Maruri? inprimategian lanean hasi eta berehala gerra etorri zen. Aita ?Batallón Prieto?rekin joan zen Lekeitiora, eta Jose berarekin joan zen. Bilbon zeudela, amarekin elkartu eta Frantziara egin zuten ihes biek. Hiru urte etxetik kanpo pasatuta, Frantzian eta Katalunian zehar, A Coruñako Padron hiriko kontzentrazio esparrutik itzuli zen etxera. Eibarko tresneria banaketa-biltegi bateko bulegotik jubilatu zen. Kirolari amorratua izan da beti. Korrikalari beterano txapelketa askotan hartu du parte Euskal Herrian, Espainian eta Europan zehar. Makina bat errekor hautsi eta domina lortu ditu bere korrikalari ibileran. Juana San Martin elgoibartar ile-apaintzailearekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Agirrejaunzuri [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Antsolaerdikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Artetxe (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
Bizkotxa [baserriak / Arriaga]
Galbarrategierreka [Errekak]
Iturburutxabola [baserriak / Urruzuno]
Lerun kalea [Kaleak eta plazak]
Olasope kalea [Kaleak eta plazak]
San Pedro kalea [Kaleak eta plazak]
Urkieta (Urkitza) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Gaiñera, plataforma hoietan Euskal Astea ere antolatzen gendun urtero, euskera eta euskal kulturaren astea. Eta ekartzen gendun, ba, Juanito San Martin euskeraren inguruan, euskal historia klase zeraren bat… hitzaldiren bat emateko, euskal literatura eta abar eta abar.
—Liburu eta diska azoka be...
—Liburu eta diska azoka. Gero ez naiz gogoratzen ze urtetan zan, baiña Pedro Migel Urruzunoren urteurrena izan zan. Ez dakit jaiotzaren urteurrena izan zan... ez, jaiotzarena... edo beharbada bai edo lehen liburuarena. Eta zera antolatu gendun ere, eta guk ere parte hartu gendun horretan. Eta Euskaltzaindiko bilera udaletxian antolatu zan horren bueltan. Irratitik ere, ba, horren berri eman genduan. [...]
Jende ugari, herriko jaietan, Elgoibarko frontoian
pilota partidu bat ikusten. 40ko hamarkada.
Pelotak erosittakuak izaten genittuan. «Joxe Piku» esaten gendun denda bat zauan. Harek eukitzen zaban, eta pelota bakoitzak bederatzi txakur t’erdi kostatzen zaban, «95 céntimos» erderaz esaten dana. Pelotak eta gauza asko zittuan harek. Eta hantxe pelota bat erosteko dirua eukitzen genduanian, ba... Narruzko pelotak ziran. Bestela, etxian egindakuak. San Bartolome kalian zauan. «Todo a 0,95» zan denda hori.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Neri gehixen gustatzen zitzatana idi-probak izaten ziran. Orduan jende asko batzen zaban idi-probak. Elgoibarren zaguan proba-tokixa Soarten, San Migeleko bidian. San Pedroko kruziaren parian zauan. Hau zan itxixa. Eta Plaza Txikian zauan beste irikixa.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANTZERA: Parecido. Berdintsu.
DEMANDA, demandia: Sesioa, eztabaida. Horrek demandan dabixaz oiñ ere.
GARO, garua: Helecho. Oindiok bazkaldu eta garua batu gaiñera ein bihar dogu. Ikus AMABIRJIÑA GAROTARAKO sarrera.
KAMIÑO, kamiñua: Carretera. Bai, kalabazak ere bai. Iez ere mordo galanta egon zan kamiñotik bistan-bistan.
NESKA, neskia: Neska txikixak (prostitutak): Neska txikixetara juatia gustatzen jako. Neskatan egin: ligar con chicas.
TAKIAN (-POTIAN): Noiznahi. Bilbora ta, Donostiara ta, takian-potian juan biharra izaten zaban. Mutill fiña bera. Takian-takian ere bai: Takian-takian, kolpe eitxen jauan keixa ontzixari.
Atxurra harrapau: Mozkortu.
Esku batekin hartu, eta bestiakin eman: Asko irabazi, baina asko gastatzen duenari esaten zaio: esku batekin asko hartzen du, baina beste eskutik asko joaten zaio.
Hillik motzena eta luziena, febrerua: Laburrena bada ere, luzeena egiten delako, neguko eguraldi gogorragatik.
Larre motzian ohittu: Gutxirekin moldatzera ohituak direnengatik esaten da. Hori gaztetan larre motzian ohittuta dagok, eta langille fiña dok!
Santu ez egon: Ondo ez egon; ondoezik egon. Normalean, errepikatuta: ez nago santu-santu. Katoliko ez egon ere bai.
