Frontea Elgoibarren zegoenean, mutikoek soldaduen arrantxora gerturatu eta zerbait jan ahal izaten zuten. 1941. urteko gosete gogorra gogoan du Ferminek. Baserrietara joaten ziren jateko bila, baina garestiegia omen zen.
-Eta gero zure amak gerra denporan be lana egin eben?
-Bai, honbre.
-Kriada. Gero reketiok-eta fan zienian bizimodua normalera bueltau zan aguro edo miserixa haundixa euen edo?
-Igerri ere ez guk. Joan zienian ba adios, joan ziela.
-Jatekuak eta...
-Jatekuak eta karu ta gitxi ta dana zeuan; gosia galanta pasau genduan.
-Razionamentua noiz hasi zan?
-Auskalo, nik ez dakit. Guk beti orduan sasoi baten. Porke eurak egon zianian, reketiak-eta hemen egon zianian, rantxora ta joaten giñan gu. "A donde daban".
-Joango zien umiak rantxora, ezta?
-Klaro ba, geu, gaztiak. Ostian? Bizimodu gogorra izan da hamengua.
-Eta zure amak jaten-eta etxian emoten otsuen edo?
-Erosi in bihar. Errekauak in eta.
-Baiña dendetan-eta ez zan egongo gauza askorik garai hartan.
-Ze egongo zan, ezta urrik emanik ere. Kuarentayunuan eta orduan gose galanta pasau zan hemen, e! Joe!
-Esan dostenez basarritarrak sikiera etxerako eukitzen eben. Zuek faten ziñen basarrittara jan eske edo lanera edo?
-Lan eske. Lan eske ez, jateko eske. Baiña karu eskatzen zeben eta. Ezin erosi.
Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.
Aldapa [baserriak / Urruzuno]
Armaregietatxikia (Armarietatxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bekoetxea [baserriak / Azkue (San Roke)]
Erreketaerreka [Errekak]
Ibaitarte kalea [Kaleak eta plazak]
Kaskantebekoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Mokoroaerreka [Errekak]
Pedro Migel Urruzuno kalea [Kaleak eta plazak]
Txillarretxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zelandi [baserriak / Azkue (San Roke)]
—Sarrittan erten da hor Elgoibarko Izarrako anekdotetan eta. Aitta zauan euskerian egoeriakin ta ikusten zan etorkizunakin… bueno! Ta Felix Etxeberriakin `Parapan´ekin berba eitten zaban. Ta aittak esan zion Felixi: “Hi, Felix, nik lehenau topauko juat perretxikua Plaza Txikixan –Plaza Txikixa hori da– Plaza Txikixan perretxikua – nere aitta perretxikozalia zan amorratua– lehenau topauko dot perretxikua Plaza Txikixan Elgoibarren ume batzuk euskeraz eitten baiño”. Eta gero umiak euskeraz eitten. Baiña gure aittak perretxikua topau zaban Plaza Txikixan! Bai. Hor, enbor baten onduan, ta-ta-ta... aiba perretxikua! Ordurako ya euskeria ya hasitta zauan, baiña bai. [...]
Udal agintarien desfilea, banda militar bat atzetik dutela.
1958 urteko San Bartolome eguna.
Hamazazpi bat urte arte auzuan ibiltzen giñan neskak eta mutillak. Gero erromerixia zaguanian, edozein tokittara. San Pedrora eta juaten giñan, baiña asko ez. Gehixen bat San Lorentzo, Kurutzeta eta Madarixako erromerixetara juaten giñan.
Mariano Elustondo Aizpiri
San Lorentzo auzua oso animaua zan orduan, erromerixa haundixak egitten ziran udako eta neguko domeka guztietan. Frontoian izaten ziran, eta jende asko batzen zan. Gelatxok soiñua jotzen zauan, eta merixendatzen ere jende asko egoten zan. Eta familixakuak giñanez, koiñatari eta amari laguntzen giñon tabernan.
Juliana Irizar Goiburu
Hemen, Elgoibarren, egitxen zan domekero erromerixia; illunabarrian edo, illuntzixan...
Eta Maltzagan ere bai jaiero. Gero, Plazan ere egoten zan, unian-unian, baiña han ez zan jaiero. Musikia eta... egoten zan, eta hantxe, korrua egitxen edo... jendia beti aurrera eta atzera, eta aguazilla zauan bat gogorra, Eugenio zakan izena, eta harek jasotzen zabanian bastoia, jaso ta dio! Laster egitxen zaban korrua! Jende asko egoten zan orduan, kanpotik etorritxakuak ere.
Pedro Joxe Artetxe Egia
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AIXKIRAU: DA aditza. Adiskidetu.
BIALDU: DU aditza. Mandar. Ostikua jo, eta txakurra bezela bialtzen juen basarrittarra.
ETARA: DU aditza. Sacar.
IXIL-POLTSA, ixil-poltsia: Diru beltza. Senarrari edo emazteari ezer esan gabe, ezkutuan edukitzen den diru-poltsa.
MARKIA IZAN: Hau dok markia, hau: ¡Esa es buena! ¡Mira que ...! Hau dok, hau, markia! Dirua euki eta gastatzeko astirik ez!
REUNI(X)O, reuni(x)ua: Bilera. Gero, harutzatxuago dakazu asadora, eta gero goixan reunioen bat ein bihar baldin bada, beste pabelloe bat.
Amama ipiñi: Oso erraz. Dana amama ipiñi dizue gaurko partiduan.
Burutik jota egon: Zoratuta egon. Burutik jota dago hori: negu gorrixan sandaliekin!
Gosia berdindu: Asetuta geratu. Hamaiketakuakin, berdindu juagu gosia!
Kale gorrixan geratu: Langabezian geratu, enfatikoa. Tallarra itxi juek, eta kale gorrixan geratu nok.
Pagotxa izan: Ser un chollo. Hori dok pagotxa, hori!
