Gerra denboran ere josi zituzten abarketak. Abarketa beltzak eta zuriak josten zituzten. Nola josten zituzten azaltzen du. Garai hartan abarketak gehiago erabiltzen ziren orain baino.
- Orduen ze zeuen jente asko Elgoibarkua alparketak josten?
- Bai, bai. Jende asko. Gerra denporan ere josi genduzen guk.
- A bai, gerra aurreko kontua da?
- Ez, gerria urten ta gero. Ni gogoratzen naiz soldauak eta hemen zeudela oindiok, abarketekin juaten nitzan ni Peņalbanera. Abarketak jositta, hola hartu, badakizu abarketia luzia ta, hola hartu ta juaten nitzan.
- Josittakuak erutera?
- Bai.
- Ta barrixak ekartera?
- Bai, barrtixak.
- Zuek josi ze itten zotsein, gaiņeko telia?
- Makani? makinillia hola hartu, ipini, makinillia, ipini abarketia hemen eta josi.
- (gizona) Bai, ointxe esan duan bezela.
- Eta gero orpua jarri, gerto telia gaiņian jarteko?
- Gero lehenengo, lehenengo aurria.
- Bai.
- Gero atzia piskat zeraua zan, piskat zailaua edo nasaitxua edo, eta aldamenak gero. Nik jeneralian josten nittuan aurriak, ta amak, amak atzia eta muturra eta aldamenak.
- Muturra zer zan, gaiņetik ipintten xakon?
- Hemen.
- Bai, bai, baiņa muturra refuerzo modura izaten zan?
- Bai, bai. Algodoi, hiru edo lau buelta hemen. Nik hau, hauxe nik, hau. Ta aitta, amak muturra eta atzia.
- Ia, ia. Ta ze koloretakuak izaten zien alpargatak? danak baltzak edo...
- Beltzak eta zurixak. Kolorezkorik ez naiz gogoratzen.
- Zurixak nortzuk ebaltzen zittuen, dantzarixak kenduta?
- Jeneralian beltzak izaten zian, gehixenak, e? Bai.
- Garai hartan jentiak alparketak gehixao ebalten eben.
- Bai, bai. Nik hogeta hirua ibiltzen zan, ibiltzen naban.
- Hogeta hirua numerua?
- Bai. Hogeta hirua. Gure aittak hogeta zazpixa. Ta gure aittak ibiltzen zaban, Larreategiņekuak, dendia zeukena?
- (gizona) Bai.
- Hantxe erosten nittuan beti harentzat abarketak. Baiņa reforzauak ez zian, e? Ez dakit zela esaten? "capella? capellados o". Beste izen bat zeuken harek. Haura reforzaua ez zan. Guk itten genduzen modukuak ez zian.
- Ze balixo eben, goguan dakotzu ze balixo eben alparketa pare batek orduen?
- Ezta ideiarik ere ez.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peņalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Amaiur [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Arriaga [Baserri auzoak]
Berazeta [baserriak / Azkue (San Roke)]
Etxeberriako txabola [baserriak / Urruzuno]
Irazabaleta [baserriak / Urruzuno]
Larramendi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Oatxiki [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sallobente-Ermuaran [Baserri auzoak]
Urazandi [Kaleko auzoak]
Zuhaitzaetxea [baserriak / Altzola]
—84 inguruan jarri ziala euskera-ereduak. Ez?
—A! Ereduak, klaro. D eredua... Bai, bai.
—A, B, D... 84 inguruan.
—A, ba, igual bai. Igual bai. Txikixak D eredua zan, Haur Hezkuntza D eredua zan. Ta bestia... bestia, klaro, gero A izan zan... A da...
—A erderaz.
—Dana erderaz. A! Orduan ez. B. B. Gu giņan B. Osea, txikixak, D, Haur Hezkuntza D, eta bestiak B. B. Zan B. Bai, bai. Hori da. B. Dana euskeraz, baiņa, bueno, gero matematika erderaz emoten zeben. Gizarte-ta ez, gizarte euskeraz ta…
—Bai, pixkat Herri Eskoliak euki izan daben eredua, ez, gure epokan. [...]
Joxe Odria eta lagun batzuk, Arraian (Burgos)
ehizean ibili ondoren. 1949 urtea.
Arrantzan ere ibilli izan naiz ni. Aittarekin juaten nitzan errekara barbuak hartzera. Hartu eta gero etxeko fregaderan garbitzen genduzen. Oso goxuak izaten ziran Deba ibaixan hartzen genduzen arraiņak.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Ni arrantzan ez nitzan ibiltzen, baiņa nere aittak adibidez ez zakixan igerixan, baiņa eskailluak hartzen ibiltzen zan Deba ibaixan. Eskailluak hartzen afizionaua zan nere aitta. Eskirolakin hartzen zittuan. Makilla luze bat zan, eta haren puntan telazko sare bat jartzen zaben, koladoria bezalako bat. Eta batzuetan aittakin jun izan nitzan, baiņa bestela nik ez nakan afiziorik arrantzarako, ez arrantzarako, ez ehizerako.
Markos Arregi Iriondo
Mendira askotan juaten giņan, Mendaroko kobazuluetara eta hola juaten giņan kuadrillan. Jeneralian jaiegunetan juaten giņan, batiz bat, uda partian. Eguna pasatzera juaten nitzan lagunekin, pasiaran.
Teodosia Iriondo Garate
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AKABO BA!: Zerbaiten ziurtasuna egiaztatzeko esklamazioa. –Aurten ere etorriko zerate herriko jaixetara, ezta? –Akabo ba!
BIHA(R)KO!: Biharko! Bihako! Biheko! Zer erremedio! Esklamazioetan, interjekzioetan erabiltzen da asko; aditz partizipioaren laguntzarekin edo bakarrik. Gustatzen jatzu basarrixa? Biheko! Nora jungo nok, ba? / Zelako lokatzia! Orduan hor, abarkakin da, botiņekin da, juten giņuazen, neska laguntzera-ta juteko. Biheko! Biharko + aditza! (biharko egin!): –Bixar lan pixka bat egittia tokatzen jaku. –Biharko eiņ, nagusixa hasarrauko ezpada.
ETSIPEN, etsipena: Etsipena eman: Gaixoa sendaezintzat jo.
IZAN ERE: Kausazko lokailua: Pentsa’ik, oin larogei urte eukitzeko, bittarte horretan zenbatek heguak ipiņiko zittuan. Eta aurrera. Eta batzuk larogei urte ta ( ). Lehen asko zuan, izen ere.
MASKAL, maskala: Makala. Débil. Zahartu egin gera, eta maskalauak gaure, maskalauak!
SAKE, sakia: Apetito. Fig. Sake ona euki: Eztok harritzekua 130 kilo pixatzia! Daukan sakiakin!
Aterik a(d)iņa ( / beste) maratilla euki: Gauza guztientzat erantzuna edo irtenbidea daukanari esaten zaio.
Eskerrak ... eskumiari: Hitz-jokoa, norbait eskerrak ematen hasten denean erabiltzeko, berdin ahoskatzen dira-eta bi hitzak (esker eta ezker). —Eskerrak ... —Bai, ezkerrak [eskerrak] eskumiari!
Hill arte bizi: —Bizi haiz? —Bai, hill arte behintzat bai!
Lapurrak lapurrari bildur: Lapurrak uste du besteak bera bezalakoak direla.
San Bizente hotza, neguaren bihotza: Urtarrilaren 22a da San Bizente eguna.
