Soro barreneko lurrak jasotzeko lana auzolanean egiten zen. Sorbalda gainean saskietan jasotzen zuten lur hori. Garia ebaki eta jo ere auzolanean egiten zuten.
-Eta auzolanian lurra jasotzen zertarako ibiltzen zinein ba?
-Ba ganauakin labratzen zanian, lurrak beti behera itten zaban, eta guenian lurra palta, eta haura jaso itten zan.
-Orduan joaten ziñain beste batzuen etxera...
-Bai, bata bestiari laguntzen ere ibiltzen giñan. Bai, auzolana.
-Lurra jasotzia auzolana...
-Bai, zestua kargau eta lepuakin guenera eruan. Hori indakua naiz ni, askotan gaiñera. Bai, eta gazterikan hala're.
-Beste auzolanik eitten zeuen?
-Bai, garixa ebaten ere bai. Gari ebaten izeten giñan. Bueno, lehen esan [dotsutena] Aubixa, harek, goixa nola dan haura, (hemen behian baiño) hamar egun lehenao igual heltzen zan hemen garixa, eta harek etorten zien gurera. Aubixa ta Urkiolatxikikuak eta, Goiketxekuak eta horrek danak etorten zien gurera. Eta gero gu juten giñan, geuriak ebaitta ipintzen genduzenian metia inda, jasota, hara juten giñan laguntzera. Zorrak pagatzera.
-Eta zuek garixa ebagi be auzolanian eitten zenduen?
-Eskuekin.
-Baiña auzolanian?
-Ibilitta nao ni, bueno!
-Ebaten auzolanian.
-Garixa ebaten.
-[...]
-Joten eta ebaten eta danian ibilitta nao ni auzuetan, Jesus! Hoixe bai, gazte askorikan!
Idotorbe (San Pedro) auzoko Egigurentxiki ("Eguentxiki") baserrian jaio zen. Bost anai-arrebatatik laugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Aubia (Aubixa) baserrikoa zen. Bederatzitik 13 urtera arte auzoko eskolan ikasi zuen. Gero, kalera joan zen josten ikastera. Gerran anaia bat eta aita galdu zituen, eta honen ondorioz ama ere hil egin zitzaion. Baserrian bizi izan da beti. Urtetan, egunero joaten zen kalera esnea saltzera. Armueta baserrira ezkondu zen etxeko Antonio Arrizabalagarekin.
Altzolatorrea (Olaetxea) [baserriak / Altzola]
Arregitorre kalea [Kaleak eta plazak]
Berazaluze [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ertzil [baserriak / Urruzuno]
Irabaneta [baserriak / Arriaga]
Larrabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Oanagusi [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sallobente [Industrialdeak]
Uparitzagagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zubizarreta [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Euskeraz eingo zenduen.
—Bueno, euskerarena aipatuko dot ondoren, baiña, bueno, txikitan eta bizitzako lehenengo urteetan euskera zan nagusi gure etxian. Gure etxian euskeraz hitz egiten zan. Baiña arrebak… kalia zihero erdalduna zen, eskola erdalduna zen, eliza erdalduna zen, kuadrillak erdaldunak zian. Eta, orduan, poliki-poliki erdal mundu hori, erdal hizkuntza hori gure etxian ere sartzen hasi zan. Eta gurasoak ahalegina egin arren ez gendun lortzen erabat etxia euskaldun izatia, nahiz eta saritu edo zigortu. Baiña... Azkenian kalia zan ufala, uholde haundi bat bezela, eta eraman gintuzten aurretik danok. Ezta? Dena den, nik usten dot mantendu gendula neurri batian euskera. [...]
German Uriguen, «Etxegiña», danbolin-jole bat
eta lau pilotari Sigmako frontoian.
Merkatu plazan ere egitten ziran antzezlanak, batez ere udan. Eta plaza txikira komediantiak etortzen ziran. Paillazuak ziran eta oso espektakulo politta egitten zeben. Ikustera juten giñan, bakoitza bere sillatxua hartuta.
José Gurrutxaga Ondartza
Asko gustau izan jata beti teatrua, eta ahal nabanian juten nitzan. «El Caserío» eta «Txelu kartzelan dago» izeneko teatruak gogoratzen dittut. Errosarixo kaleko zine zaharrian ikusi nittuan.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Elgoibarren teatroko grupo onak ere egon dira. Jose Juaristi, Francisco Juaristi, Miren Vallejo, Manolo Rementeria... inguruan onenetakuak zirala uste dot, ondo preparauta. Taldiaren izena zan... Orfeón Lagun Onak de Elgoibar. Amistad taberniaren gañian zaukaben lokala. Santolaya zaharra ere ibiltzen zan hor, Lagun Onak-en.
Ramon Maiztegi Iriarte
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ARMOZU, armozua: Gosaria.
DISKUTI(D)U: DU aditza. Eztabaidatu.
GOGUAN HARTU / EUKI: Gogoratu; kontuan hartu.
KATIA(T)U: DA aditza. Engancharse (fig.). Tallarretik ertendakuan, zapatu-jaixa, ba, basarriko zeoze ein bihar baldin bada, beti katiauta. / Elgoibarrera Amaia ta zailla da etortzia, Donostian ero nahiko debe katiau nun-nun.
OJO!: Ojo euki! Ojo ibilli! Ojo! Abisu edota mehatxu moduan erabilia. Ojo gero, e! Ez hari kontuz ibili!
TRIPAK JATEN EGON: Norbait asko sufritzen egon. Urduri egon, gai bat burutik kendu gabe darabilela.
Ardi galdua bezela ibilli: Beti bakarrik, lagun-koadrilarik gabe, dabilenari esaten zaio. Ikus Uztarri bakarreko laguna izan.
Deittu'idak txakurra, baiña ema'idak ogixa: Alegia, berdin zait zer gauza gaizto esaten duzun nigatik (zerbait txarra egin dut-eta), baina nirearekin irten naiz ni.
Gozua egon: Ironikoki esaten da oso haserre dagoenarengatik. Gozua jauan, ba! Gozua jarri dok gure aitta!
Kargu hartu: 1. Bere buruari: Bere burua zaindu. Baita Kargu egiñ ere. 2. Beste norbaiti: Azalpenak eskatu.
Pipar egiñ: Eskola huts egin.
