Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Pilota eta atletismo zalea zen

Kirolzalea izan da beti Felix, baina erromeria edo dantza zalea ez. Herri arteko pilota txapelketetan jokatutakoa da Felix. Arriola IV binakako bikotekidea izan zuen. Atletismoan ere jardundakoa da.

-Lanaz aparte eta ikastoliaz aparte eta euskeriaz aparte, erromeixak eta?

-Ez, ni erromeixan-eta oso motza izan naiz. Ez dot sekula dantzarik ein. Ta emakumietan ez nintzan atrebitzen arrimatzen. Osea, ez dot euki... Orduan bai, berbenia eta esaten zeben orduan; igual halako lekuetan berbenia zeuala eta; ni sekula ez nitzan joaten iņora. Nik korrika, bazeuan korrika apostua edo premixuak edo baldin bazauden, korrika edo pelotan edo. Arrasaten eta jokatuta nao ni praka zurixekin, e!

-A bai?

-Arrasaten eta Arretxabaletan. Eibarren ere bai; Deban ere bai.

-Kontxo. Profesionala ez.

-Profesionala ez.

-Fermin ibili zan profesional.

-Fermin bai, Fermin bai.

-Zu herri arteko txapelketetan eta?

-Bai, bai. Deban. Astelehenan'e bai. Ta Arrasaten jokatu naban gero munduko txapeldun izango zan batekin jokatu naban parejia. Arriola Kuarto. Debuta zan harena, haren debuta; neuk eruan naban haura Arrasatera.

-Zu aurrian edo atzian?

-Ni atzian. Ezkerrik ez nakan. Eskumiakin bakarrik eitten naban pelotan. Ta Arrasatera junda nao korrika eittera ere. Campo de Maala ez zan lehen?, Maala. Ba haraxe. Kontratauta, e, hamendikan ez dakit sei lagun edo jun giņan korrika eittera, jabalinia botatzera, ez dakit ze eittera. Ta bero bat bazeuan Arrasaten! Kanpo fubola Maala.

Felix Etxeberria Larraņaga (1926)

Sallobente-Ermuaran auzoko Parapan baserrian jaio zen. Aita zuen bertakoa eta ama, berriz, Azkoitiko Madariaga auzoko "Luarixe" (Luberiaga) baserrikoa. Zortzi anai-arreba ziren, bera laugarrena. Zortzi urterekin hasi zen eskolan, baina hamaikarekin utzi egin behar izan zuen etxeko lanak egiteko. Hamalau urterekin peoi lanari ekin zion Eibarren; gero Orbea bizikleta lantegian eta Elgoibarko Sigman ere jardun zuen. Elgoibarko Jarbe lantegian doitzaile lanbidea ikasi zuen. Bertan bederatzi urtez jardun ondoren, lantegiko beste hamasei langilerekin Danobat makina-erreminta lantegi berria sortu zuten, geroago kooperatiba bihurtuko zena. Euskarazko klaseak hartu eta eman ere egin zituen, harik eta beste lagun batzuekin Elgoibarko Ikastola sortu zuten arte. Urtebete geroago, Elgoibarko Izarra euskara elkartea sortu zuten. Lolita Canales elgoibartarrarekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Adozarberri (Aozarberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Antonio Arrillaga kalea [Kaleak eta plazak]

Arteondo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Bertutesoroberri (Bertosoberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Ferrerias kalea [Kaleak eta plazak]

Irunagasoro (Irunaso) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Lerun [Industrialdeak]

Olasoberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Lorentzo etxea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Urkaregikurutzea [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Erriaren meza — 1966

Txalupa

Iturriko maitagarria — 1969

Bi konejutxoak — 1969

Txalupa - Elgoibarko Ikastolako aldizkaria — 1979

Txinpartak — 1981-06

Lekukotza

elgoibar — Ana _Castilla Molin Elgoibar (1958)
Matrikulazioa igotzeko, zerbitzuak eskaini behar

—Hasieran, bueno, A eredua...

—Bai, geu giņen A eredua. Bai.

—Eta zelan juan zan gero hori...?

—Gero, nik Imanoli aurreko egunian kontatzen nion. Elgoibar da herri txiki bat. Eta, orduan, herri txiki bat eta lau eskola martxan: pribatua, ikastola eta bi publika. Ta orduan ez zegoen umerik hornitzeko eskola guztiak. Orduan, geuk ikusten genuen denboraren poderioz gure matrikula jeisten ari zela. Alde batetikan geneukan pribatua eta beste aldetikan geneukan ikastola. Orduan, heltzen zen matrikula garaia eta geure kopurua gero eta txikiagoa zen. Orduan eskolan zegoen erronka bat. Geuk eskola aurrera eramatea nahi genuen eta ikusten genuen etorkizuna nun zegoen. [...]

Elgoibartarren esanetan


Udal Musika Bandak Foruen plazan eskaintzen zuen
dantzaldia toki egokia izaten zen bikotea aurkitzeko.

Kuadrillan neskak eta mutillak batera ibiltzen giņan. Gaur egun nere emaztia dana eta ni San Lorentzoko erromerixan ezagutu gendun alkar. Berandu hasi giņan gu nobixotan, ni 27 urtekin eta nere neskia 17kin. Lau urtian ibilli eta gero ezkondu giņan. Erromerixak izaten ziran neskak eta mutillak juntatzeko lekurik aproposenak. Neskiari lagundu egin bihar izaten zitzakon, ni bezela bestiak ere bai.

Mariano Elustondo Aizpiri

Lehen parejakin poliki-poliki jun bihar, ez zan oingo moduan alkarri muxuka eta holan. Horretarako lehen ixkutau egin bihar. Muxu bat edo beste harrapatzen bazan... lapurretan igual.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Jaixetan dantzan ibiltzen nitzan gazte denporan. Asko gustazen zitzatan. Eta dantza gaizki egitten zaban mutil bat neregana hurbiltzen bazan, ezetz esaten nion, eta beste batena juten nitzan. Nik ondo egitten zabenekin bakarrik nahi naban dantza egittia. Kamiņerokuan izaten zan dantzia orduan eta oso ondo pasatzen naban.... Nobixo gehixegi izan nittuan nik gazte denporan. Baiņa ez nitzan ezkondu. Jeneralian, erromerixetan izaten ziran nobixo kontuak. Gaiņera, karta mordua jasotzen nittuan nik ere.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AKASO: Beharbada. Akaso etorriko dok berri ona.

BIHAR, biharra: LAN, lana ere bai. Umiak badaukez bost edo, baiņa hazitxa. Baiņa danak enpleauta daukaz, biharrian. / Bueno, lanik gogorrena neretzako izaten zan, kalian biharrian ibiltze(n) nitzanian, udakua. / Eta han eitte(n) genduan, hiru errelebotan biharra.

ETXANDO BIRUTAS!: Azkar, bizkor. Enfatikoa. Etxando birutas alde egin jok Mikelek!

IZAN EZIK(AN): Excepto. Baiņa orduan da, Elgoibarren basarrikua izan ezikan, kalekuak, ya normala zan igarixan eitxia. Normal, normal, normala.

MASUSTA, masustia: Mora, zarzamora.

SALTAKA: Antxi(n)txika eta korrika ere bai. Haura amaitzen zuan, eta gero aber ze eitten genduan? Kurutzetan beranduago hasten zuan, zortziretan ero igual. Eta haura amaittu, eta Kurutzetara etortzen giņuazen, saltaka.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Artaburua baiņo buru haundixagua euki: Buruhandia denagatik esan ohi da.

Egixa biribilla izan: Benetako egia.

Hamaika holako ikusteko jaixuak gara!: Gauza benetan arraroak, harrigarriak ikusten direnean erabiltzen da.

Kitto: ... eta kitto!: Gauza bati amaiera behin betikoa emateko esaten da. Ari dittuk pixkat ihartzen, eta ihartzen diranian, danak jaurtiko jaittuat, eta kitto!

Potrojorran egon: Lanik egin gabe, gora begira dagoenagatik esaten da, kukuari begira dagoenagatik.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Soldaduzka
Morrontzara.— Argia, 1934-11-04 | Ixaka, Mirentxu
Kirola - Pilota
Pelota txapelketa.— El Día, 1934-02-16 | Aixerixa
Kultura - Antzerkia
Andoni Abad Deuna.— El Día, 1934-01-26 | Aixerixa
Politika - Hauteskundeak
Gaurko diputadu gaiak.— El Día, 1931-01-30 | Aberri
Erlijioa - Ekitaldiak
Aita Santua (Doipurua)ren eguna.— El Día, 1931-02-17 | Ixaka


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala