Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Ikatza nola egin

Ikatza nola egin zuten.

- Ta zela eitten zenduen ikatza?

- E?

- Zelan eitten zenduen ikatza? Zelan?

- Iketza? Iketza eitten zan ba, xehetu, piñuek, zerak, egur haundixek edo, ta zehetu ta txondorra ein, gero tapau, hortako opiziala bihar zan, guk ez gendun balio baiña hari lagundu eitten jakon. Ta opiziala zauan ta opiziala gaiñera hirurogeta hamar urte eukiko zittuen ta harek gogor eitten zaban. Eta erre tximinixia ere bai. Gabian ohera jundakuan kamastrua ipinitta zaukan ta haren eztul hotsa ere [?]. Baiña lana gogor eitten zaban harek. Bai. Ba orduan, orduan hortantxe dedikatzen zien asko ta...

- A bai? Asko?

- Bai. Artian banaka asko. Pagua ta pagaburua ta asko artian.

- Eta hamen ingurukuak?

- Bai. Zer, haura obrerua? Bertan auzokua zan.

- Auzokua.

- Auzokua bai. Ha gizon zahar bat gizajua. Harek hau palta ta? Holaxe.

Agustin Gurrutxaga Garate (1917)

Aiastia (San Migel) auzoko Berdezkunde baserrian jaioa. Aita ere bertakoa zen. Bertan bizi izan da beti. Emaztea Markina Etxebarrikoa. Gerra garaian bakarrik irten zen baserritik. Hiru urte egin zituen nazionalekin.

Toponimia


Toponimoak

Aldabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Ariztizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Barrenaerrota [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Errekarteberri [baserriak / Azkue (San Roke)]

Haizetxe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Kamiñerokoa [baserriak / Azkue (San Roke)]

Metalkoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Palazio [baserriak / Arriaga]

Trenbide kalea [Kaleak eta plazak]

Zabaletabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Xalupa

Txalupa — 1976-12

Olentzero - Ongarri — 1961

Diario Vasco - Gloria, Ongarri elkarteko lehendakari — 1975

Estudios de sintaxis vasca (Luis Villasante) — 1978

Sala de fiestas Gautxori

Lekukotza

berriatua — Angel _Ugarteburu Meabebasterretxea Berriatua (Bizkaia) (1942)
Elgoibarko bertso eskolako saioak, txapelketak...

Urtero halaxe. Astero klasiak eman. Pasatzen dana, klaro, ez gendun mugarik jartzen. Ta, orduan, jente asko apuntatzen zan ta askotan bertso-eskola baiño gehiago guarderia bihurtzen zan. Esan nahi dot umiak danak... eta danakain bertso-mundua... Ta ze eitten gendun? Ba kantuak ikasi. Zeranak, Bilintxek kantatu zittuenak, “Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe” eta bestea eta… edo Txirritak kantatutako besteak eta… holan, bertsoak ikasi eta ikasi. Gero, gaiñera, Dorronsorok urte horretan talde bat alkartu giñan komeni zalako bertsoak ataratzia bere musika eta guzti, herriko tradizioan zeuden bertsoak, memorian zeudenak, eta baita ere Antonio Zabalak Hauspoan bildutako hoiek eta. [...]

Elgoibartarren esanetan


Joxe Odria eta lagun batzuk, Arraian (Burgos)
ehizean ibili ondoren. 1949 urtea.

Arrantzan ere ibilli izan naiz ni. Aittarekin juaten nitzan errekara barbuak hartzera. Hartu eta gero etxeko fregaderan garbitzen genduzen. Oso goxuak izaten ziran Deba ibaixan hartzen genduzen arraiñak.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Ni arrantzan ez nitzan ibiltzen, baiña nere aittak adibidez ez zakixan igerixan, baiña eskailluak hartzen ibiltzen zan Deba ibaixan. Eskailluak hartzen afizionaua zan nere aitta. Eskirolakin hartzen zittuan. Makilla luze bat zan, eta haren puntan telazko sare bat jartzen zaben, koladoria bezalako bat. Eta batzuetan aittakin jun izan nitzan, baiña bestela nik ez nakan afiziorik arrantzarako, ez arrantzarako, ez ehizerako.

Markos Arregi Iriondo

Mendira askotan juaten giñan, Mendaroko kobazuluetara eta hola juaten giñan kuadrillan. Jeneralian jaiegunetan juaten giñan, batiz bat, uda partian. Eguna pasatzera juaten nitzan lagunekin, pasiaran.

Teodosia Iriondo Garate

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ABURRIMENDU, aburrimendua: Aburrimendu itzala, pelikula haura!

BEHE, behia: Suelo. Beia jo; beia jota (egon): Hor basarrixa oin behia jota dago. Beortzai Goixa? / Jo jok azkenian behia! Ik. JO sarrera.

ESKAPADA, eskapadia: Escapada. Eskapadia ein juagu oiñ ere: errekara jausi ez geranian!

IBILI: 1. DA aditza. Andar. 2. DU aditza. Erabili, utilizar. Aurki, berriz diru berri hori etorriko jaku, eta horrekin izengo dogu lana, ee! –Bai, horrekin ere izengo da lapitza edo boligrafua ibilli biharra. / Nik esaten dot eze ... erozeiñek haura ezin tzekiela ibili, haura katxarro zaharra. / Guk ibilli doguna, bertako euskeria, hurrekua. Ibili hurrenguan ere! Ibilli-ibilli egin: Ibilli-ibilli egin, eta azkenian lortu jok.

LOKATZA, lokatzia: Barro. BASA, basia ere bai.

PLAZATAR, plazatarra: Plaza aldeko jendea. Eta maalatarrak eta plazatarrak beti burrukan, eta beti maalatarrak irabazi.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Batek jakin: Auskalo! Batek jakik! Batek jakik noiz etorriko dan elurra aurten!

Eztittan egon: Andra-gizon horrek, ezkondu berrittan, eztittan daude. (Elkarrekin) gozo-gozo daudela adierazteko.

Ipurdixa galdu: Edozer egiteko gai izan, zerbait lortzeagatik.

Mesedez eta faborez!: Mesedez-en aldaera enfatikoa.

Txakurran bioliña (flautia, putza...): Zerbaiten erantzun bezala, Bai zera!-ren zentzuan. —Gaur hiri tokatzen jak fregaua egittia. —Txakurran bioliña!

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Joan-etorrian
Agurtu.— Argia, 1935-07-14 | Mirentxu
Kirola - Lasterketak
Laisterketa atzeratu.— Euzkadi, 1933-08-05 | Aixerixa
Kultura - Zinema
Euzkadi.— El Día, 1934-01-13 | Aixerixa
Politika - Hauteskundeak
Auteskundiak.— Euzkadi, 1931-03-18 | Aixerixa
Erlijioa - Kongregazioak
Luistarrak (koldobidatarrak).— El Día, 1930-06-19 | Aixerixa, Agurtzane


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala