Ermandadeko kontabilitate makila.
-Aber, esplikau, esplikau zela dien?
-Bueno ba hemendik hona urtebeten aldia dao. Ta hurrenguan hamendikan oin hurrengo jungo bagiņa beste urte baten ba hamen beste koska-illera bat azalduko zan goittik behera.
-Koska-illara bakoitza urte betekua?
-Bai, eta honek, txorta bakoitzak esan nahi dau basarri bakoitza, hau basarri bat, hau beste bat, hau beste bat, hau beste bat. Hau da basarrixa, ta igual urte baten eukiko dittu sei behi eta hurrenguan igual lau edo hiru edo. Eta orduan honen parian hamen izango zan ba hirukua ipiņi. Ta holaxe. Ta kuotia ere ba hoixe kobratzen zan. Zenbat koxka etaratzen zien kutxilluakin hainbesteko kuotia. Hainbeste behi hainbeste kuota. Eta gero akaatzen bazan ba kobrau eitten zan, ez dakit zenbat kobrauko zan baiņa.
-Tasaziņua, ezta?
-Bai, bai.
Sallobente-Ermuaran auzoko Parapan baserrian jaio zen. Aita zuen bertakoa eta ama, berriz, Azkoitiko Madariaga auzoko "Luarixe" (Luberiaga) baserrikoa. Zortzi anai-arreba ziren, bera laugarrena. Zortzi urterekin hasi zen eskolan, baina hamaikarekin utzi egin behar izan zuen etxeko lanak egiteko. Hamalau urterekin peoi lanari ekin zion Eibarren; gero Orbea bizikleta lantegian eta Elgoibarko Sigman ere jardun zuen. Elgoibarko Jarbe lantegian doitzaile lanbidea ikasi zuen. Bertan bederatzi urtez jardun ondoren, lantegiko beste hamasei langilerekin Danobat makina-erreminta lantegi berria sortu zuten, geroago kooperatiba bihurtuko zena. Euskarazko klaseak hartu eta eman ere egin zituen, harik eta beste lagun batzuekin Elgoibarko Ikastola sortu zuten arte. Urtebete geroago, Elgoibarko Izarra euskara elkartea sortu zuten. Lolita Canales elgoibartarrarekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Altzola [baserriak / Altzola]
Arostegitxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bentaetxe (Benta) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errosario kalea [Kaleak eta plazak]
Intxusadierreka [Errekak]
Kurutzekoa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Mugertza [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sagarraga [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Upaegitxiki (Upaitxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zizilion [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Orduan lau anai izan zien horrek jesuita?
—Lau anai, lenengo lau anai, eta batek urten zeban. Loiolara lau anai izan zien horrek. Eta oin hori hil da baiņa beste bi gelditzen dia. Bestia, zarrena, ni baiņo urtebete gaztiaua ta bestia gaztetxuaua da. Baiņa haura gaixotuta egon bihar dau. Nik illobak ditttut Venezuelan nere anaia batenak, ointxe egon dia Gabonetan, eta harek ezagutzen dittu ta. Uste dot eskaxa dauala oso eskaxa. "Ley de vida".
—Beste anekdotan bat Gotzonena?
—Anekdotak? Ez dakit ba. Etorri zian omenaldixa izan zebanian Azkoittitik etorri zian basarri batetik andra-gizonak. Euren sukaldian zela egoten zan; baina beran etxia izan zan basarrixak. Bere maixuak izan ziala, beti esaten zeban berak. [...]
Gure herriko koadrilek edozein aukera
aprobetxatzen zuten mahaiaren inguruan biltzeko.
Goizian ez genduan danok batera gosaltzen, baiņa bazkarittan eta afarittan danok sukaldian alkartzen giņan. Gero, merixendia eta holakuak lanian bertan zagozen tokira eruaten ziran.
Mariano Elustondo Aizpiri
Pertsona bat hiltzen zanian, enterrau eta gero, honrak egitten ziran. Eta zaguan kostunbria bazkarixa emateko etortzen ziran senide guztixeri. Gero ohittura hori kendu egin zaben. Eta ondo egin zaben, gaiņera. Mozkortu egitten zan jendia. Lotsagarrixa izaten zan. Nere amama hil zanian, esate batera, honretako bazkarixan 40 bat lagun alkartu ziran.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AMAIERA, amaieria: Akaberia eta bukaeria baino erabiliagoa. Bukaera.
BOTA A(HA)LA: Bota a(ha)la jardun (eurixa): Ez gaittuk ertengo, eurixa bota a(ha)la ari jok eta! Ikus Goixan-behian sarrera.
FOTO, fotua: Erretratua gehiagotan. –Bai, bai (...) Ni mehe-mehia, iher-iherra, berde-berdia nitzan ni! Hor daukat fotua, erakutsiko (d)izut gero.
JO TA SUA: ĄDale que te pego!. Eta hor kriston erromerixia, frontoia bete-bete jente egote(n) zan han dantzan, jo ta sua.
MUTILZA(HA)R, mutilza(ha)rra: Soltero. Chico viejo. Mesprezuzko zentzua izan ohi dute bai mutilzahar-ek eta bai neskazahar-ek. Soltero / -a ere erabiltzen dira, erabilera neutroagoan.
SEKO: (Dormir / caer dormido) profundamente. Seko geldittu dok lotan.
Begittan hartu: Amorrua hartu.
Firin-faran ibilli: Batera eta bestera ibiliz probetxuzko ezer onik egiten ez duenari esan ohi zaio. Ibili asko, eta gutxi egin. Ezer eztok egiņ gaur, firin-faran ibilli haiz egun guztian. / —Banixe kalera. —Bai, ibilli oiņ ere firin-faran!
Ipurdixari buelta eman orduko ...: Berehala. Ipurdixari bueltia eman orduko ahazten jataz gauzak. Gauzak berehala ahazten zaizkiola esateko.
Modu onian (erosi, saldu): Merke eta egoera onean. Eta holakotxe kotxe bat konsegidu zaban honek Freirek, kotxe berrixa. Eta modu onian.
Txakurrari ere ez opa: Inori opa ez diogun gauza desatsegin bat adierazteko.
