Jende askok Gernika gorriek erre zutela sinetsi zuen. Mirenen aitak egia esan zuelako ia hil egin zuten.
-Ta segiduan izan zan bonbardeua, segittuan izan zan. Ni etxera nixen eta hamahiru urtekin. Haura zan, ez sinistu baiña. Askota gogoratzen naiz zarata harek baa-baa, ustez jausi in bihar ziela. Haik zaroen pixua! Pentsaizu in zebena itteko.
-Baiña ez zien lau abioi bakarrik izan.
-Ez. Ba orduantxe gure aittak esan zabalako egixa, egixa esan zabala...
-Ixa garbittu eben.
-Ixa garbittu zeben. Eta zenbat denpora egon zan hola. Askok sinistuta, e. Gorrixak eman ziuela sua, e!, gorrixak eman ziuela sua, e.
-Eta hori hamengo jentiak pentsaitten eben?
-Bai.
-Klaro, Francon propagandiak hori sinistu erain.
-Sinistuta egon zien hemen asko gorrixak eman ziuela sua. Gero jakin zan baiña.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peñalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Altzolaberazeta [baserriak / Altzola]
Arraitzagatxabola [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Beoain (Bioin) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errotatxo (Errotatxogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Iñigez Karkizao kalea [Kaleak eta plazak]
Kurutzeta [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Musillo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Sagasti [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Uparitzagabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zubiaurre [baserriak / Arriaga]
Eta azpimarratu behar dut, gainera, D eredua ezartzea guztiz –guztiz, e!– espaiñolizatutako eskola baten ez dala erreza, lehen esan dudan bezala. Klaro, gurasoen onespena ere lortu behar zan eta guraso gehienek ez zekiten euskara. Eta, hala ere, D eredua beti babestu egin zuten, hau da, oso babestua izan zen D eredua. Eta Muguruza eskola garai hartan oso kontraste haundiko eskola zan. Ze zan eskola komarkala. Ordun, jasotzen genitun auzoetako ikasleak, inkluso baserrietako jendia. Ordun, bazegon –ba, ez dakit ze porzentaia egongo zan, baiña– porzentai bat euskaldun peto-petoez... [dago]. Hau da... Holan. Eta kontrastea zen. Ba, bueno, hori lortu zan aurrera eramatea. [...]
Joxe Odria, Foruen plazan egin zen dantza solteko
txapelketan parte hartu zuten beste batzuekin batera.
1946 urteko San Bartolome jaiak.
Nik betidanik izan dot zaletasuna panderua jotzeko. Eta irratixa entzunda asko ikasi naban. Ez nitzan jun sekula panderua jotzen ikastera. Nere kasa ikasi naban. Ama ona nakan, umiak zaintzen zidazen batzuetan, eta ni erromerixetara juten nitzan gizonarekin. Nik panderua jotzen naban, eta gizonak dantza egin.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Dantzan ikasi naban. Premixotan eta ibiltzen nitzan dantzan ni Maite Vallejo eta herriko beste lagunekin. Elgoibarko Udaletxeko plazan ere egitten zan, eta dozena bat pareja ateratzen giñan dantzan egittera.
Joxe Odria Osoro
Dantzan gitxi ikasi naban, pixka bat erromerixetan. Lehen musika soltia entzuten zan, trikitixa eta holakuak. Hori zan nik gogoko nauana.
Juan Lariz Garate
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ARREGLAUTA EGON: Estar bueno para... Arreglauta hago hi egunian zortzi ordu lan egitteko!
DUDA, dudia: Elkarrizketetan, interjekzio modura, askotan erabiltzen da: Dudia? –Zintzuak izango ziñaten, ezta? –Honbre! Dudia?
GORANTZI, gorantzixak: Recuerdos. Normalean pluralean. Eskumiñak hitza ez da erabiltzen.
KEBA!: Interjekzio modura erabilia: Ez horixe-ren kidekoa. –Neskiari lagundu, eta buelta atzera. –Oiñ holakorik eztau eitxen mutil batek! –Keba, keba! / –Oporretara kanpora juten zerate? –Keba!
ON E(G)IÑ: Sentar bien. Daneri eztio on eitten. Neuri on eitten ditt. En kanbio, emastiari ainbeste estio itten. Jaten ari den jendeari esan ohi zaio: On egin! On egin dizuela! ¡Que aproveche!
TUTIK ERE EZ (JAKIN, ENTENDIDU): Ezer ere ez jakin. Horrek tutik ere etxakik euskeraz, bizi guztia hemen eiñ arren. / Umiak euskeraz entenditzen dabe, eta aittak eta amak tutik ere ez.
Adarra jo: Tomar el pelo. Adarra jotzeko makiñia asmatu. Hori adierazteko, ez da jatorra *Illia hartu esapidea.
Bertan Bilbo!: Espero ez den norbait aurkitzean edota ahotan daukagun pertsona agertzen denean esaten da.
Gero izango dira komeriak horren antzekoa.
Jan-txakurra izan: Gauza askotarako balio ez duenari esan ohi zaio, alferra denari; jateko bai, baina lan egiteko hurbiltzen ez denari. Basarri harétan ere, jan-txakurra ugari: lau seme, eta danak kalian, festan.
Nolako egurra, halako ezpala: Seme-alabak gurasoen antzekoak direnean esan ohi da.
