Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Umeak gozozaleak

Umetan amak esaten zizkionak gosaritan esnea eta artoa jan zitzan. Azukrea ondo neurtuta ematen zion amak.

-Nere amak esaten zian eze hola... Hor goixan errota bat euki giñuan, errotia, han ixotzen genduzen artua ta garixa ta. Eta gero etxian ogixa ein; ta artua, arto-torta ein eta artua ta esnia ta. Artua ta esnia baiño kafia ta esnia nahixao izaten giñuan guk. Ta amak esaten ziun eze: "Zuek azukre gozuak erretzen zaittu. Halako lekutan umiak edarrak, potolo-potoluak, ta Irunakortan eta, han errotia zeuan tokixan umiak potolo-potoluak, eta gu mehe-mehiak, ta harek esaten: "Zuek bai ba, kapia ta esnetxua jaten dozue azukriakin eta. Harek bai ederrak!". Esaten ziun. Baiña guk gozua jatia nahi azukriakin kapia ta esnia nahixao.

-Orduan azukarra gutxi, ezta?

-Azukarra, eneee! Azukarra kontauta. Amak kotxaratxuakin neurtuta ematen ziun guri.

-Eta eztixa ez zeunken?

-Eztixa, ez zauan erlerikan gurian. Ez, ez zan, erlerik ez genduan eukitzen. Baiña eztixa, erosi ere zer orduan? Erosi ere gitxi. Erosi gauzia gitxi gure gazte denporan.

Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920)

Idotorbe (San Pedro) auzoko Egigurentxiki ("Eguentxiki") baserrian jaio zen. Bost anai-arrebatatik laugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Aubia (Aubixa) baserrikoa zen. Bederatzitik 13 urtera arte auzoko eskolan ikasi zuen. Gero, kalera joan zen josten ikastera. Gerran anaia bat eta aita galdu zituen, eta honen ondorioz ama ere hil egin zitzaion. Baserrian bizi izan da beti. Urtetan, egunero joaten zen kalera esnea saltzera. Armueta baserrira ezkondu zen etxeko Antonio Arrizabalagarekin.

Toponimia


Toponimoak

Aiastiaerreka [Errekak]

Apatriz kalea [Kaleak eta plazak]

Aureliaenea [baserriak / Urruzuno]

Deba [Errekak]

Garagartzagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Izkuntza [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Lizundiagoikoa [baserriak / Arriaga]

Olazarragagoikoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Santa Ana kalea [Kaleak eta plazak]

Urreategi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Euskal izendegia — 1983

Eusko ami (Iberotar Ebangelista) — 1958

Xabiertxo — 1970

6 argazki — 1968/1969

Sasiletratu baten ziria — 1973

Txalupa

Lekukotza

elgoibar — Pello _Arrieta Soraiz Elgoibar (1950)
Euskal kulturaren astea eta Urruzunori omenaldia

—Gaiñera, plataforma hoietan Euskal Astea ere antolatzen gendun urtero, euskera eta euskal kulturaren astea. Eta ekartzen gendun, ba, Juanito San Martin euskeraren inguruan, euskal historia klase zeraren bat… hitzaldiren bat emateko, euskal literatura eta abar eta abar.

—Liburu eta diska azoka be...

—Liburu eta diska azoka. Gero ez naiz gogoratzen ze urtetan zan, baiña Pedro Migel Urruzunoren urteurrena izan zan. Ez dakit jaiotzaren urteurrena izan zan... ez, jaiotzarena... edo beharbada bai edo lehen liburuarena. Eta zera antolatu gendun ere, eta guk ere parte hartu gendun horretan. Eta Euskaltzaindiko bilera udaletxian antolatu zan horren bueltan. Irratitik ere, ba, horren berri eman genduan. [...]

Elgoibartarren esanetan


Juliana Zubizarreta,
senarra eta lehenengo bost seme-alabak
Aldapa baserriaren sarreran. 1942 urtea.

Oingo gaztiak goizago hasten dira eskolan, kalian dabiz danak, lagunak kalian... ta libreago dira. Soltuaguak dabiz. Guk ez gendun San Lorentzotik ertetzen, iñora. Ez zauan oin bezela autorik, ezta bizikletarik... oiñez jun bihar zan danera.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Elgoibarko kalietan bizi giñanok, umetan denpora asko ibiltzen giñan kalian. Besterik ez zauan ta deporte asko egitten gendun. Mendira edo bizikletan ibiltzera juten giñan. Oingo gaztiak nahikua diru manejatzen dabe, baiña guk bat ez. Txakur haundi bi kostatzen zaban ziniak, ta erriala izaten zan pagia... Ia zelan konpontzen giñan gu!

Ramon Maiztegi Iriarte

San Lorentzoko Armaite Behekoa basarrixan hamaika anai-arreba bizi giñan gurasuekin. Ni nitzan hamargarrena... Lehen aitton-amonak ere hantxe bizi izan ziran.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga.

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AKABERA, akaberia: Fin, conclusión. Amaiera gehiagotan erabiltzen da.

BIENKE: Beinke, binke aldaeretan ere bai. Gaur egun, ez da ia erabiltzen. Jakina, erregular eta halakoen baliokidea dirudi, eta bestek esandako zerbaiti onespena emateko edo hura ontzat emateko erabiltzen da normalean.

ETSI: DU aditza. Perder la esperanza. Biajia ta… Gazte denporan etsitta ya ezkiñala etorriko gehixago pentsauta. Hainbeste urtian! / Etsi-etsixan: resignadamente. Etsi-etsixan, egin daigun.

IXUTU: DU aditza. Piztu. Encender. Igual poxpolo bat ixutu, zigarrua ixutu bati, eta handikan larogei zigarro igual ixutu.

MARTXA (EIÑ): Alde egin. Baiña harek igual, gau baten etorri, apaldu, lo eiñ, eta hurrengo egunian, martxa.

SAILLIAN: Adb. Bereizketarik gabe. Uno tras otro, en tropel. Asko. Hasarratu zuan, hasi zuan joka, eta saillian e(r)atxi jaittuan danak.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Abenduko eguna, argittu orduko illuna: Abenduko egunen laburtasuna.

Berotua eman: Jipoia eman.

Gero izango dittuk kontuak: Oiñ, lanik ein be, gustora bizi haiz, eta hola ohittu haiz, baiña gero izango dittuk kontuak!

Jangoikua(re)n legia: Ikus Bakoitzak beria, Jangoikua(re)n legia. Bakoitzak bereari kaso egin behar diola adierazteko, besteren gauzetan sartu gabe.

Neskatan egiñ: Ligar con chicas.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Bataioak
Euskel izena.— El Día, 1933-12-30 | Aixerixa
Kirola - Lasterketak
Laisterkariak.— Argia, 1935-11-03 | Aixerixa, Ixaka
Kultura - Musika
Txistulari.— El Día, 1931-07-18 | Ixaka
Politika - Batzokia
Erlijioa - Jaiak
Trinidade.— Euzkadi, 1931-05-30 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala