Barakaldon egin zuen debuta pilotari profesional gisa. Cipri eta Asla-ren kontra jokatu zuten Fermin eta Artazo-k, Ferminendako profesionaletako lehen partida izan zenean. Artazo elgoibartarra izan zuen atzelari Ferminek. Hamazortzi urtez jokatu zuen profesionaletan, "Empresas Unidas" enpresarekin. Lehen partida irabazi egin zuen, eta 22 ogerleko jaso zituen.
-Pelotan esan dozu hogeta bat urtekin hasi ziñala.
-Profesional.
-Nun eta nola eta zela izan lelengo partidu profesionala? Ta noren kontra?
-Noren kontra... Harek hilda egongo dia behiñ honezkero. Barakaldon debutau naban nik.
-Barkaldon, e!
-Bai.
-Oseake errogeta lauan.
-Holakotxen bat.
-Bai, hogeta bat bazeukatzun, berrogeita lauan. Noren kontra?
-Cipri-Asla.
-Entzun barik neukan nik.
-Fermin-Artazo.
-Fermin Artazo zeu?
-Fermin (ni) eta nere zagerua Artazo.
-Zu aurrelarixa?
-Bai.
-[...].
-Artazo hau elgoibartarra zan?
-Bai, bai, elgoibartarra.
-Bizi da ondiok?
-Ez, ez.
-Zu aurrelarixa orduan. Eta enpresan baten bidez edo zela joan ziñein Barakaldora?
-Enpresa baten bidez ez. Neri Artazok esan zidan: "debutau in bihar dok /biok/ holako lekutan, zerak suspendidu ei jok eta"; beste batek suspendidu ebala ta neri ipiñi. Eta orduantxe hasi pelotan. Gero ba enpresak, enpresekin gero. Hemezortzi urte in nittuan nik profesional.
-Jontxo. Zu beti ibili za "Empresas Reunidas" horretan?
-Bai. Empresas Unidas.
-Ze rekuedo daukatzu lenengo partiduena?
-Irabazi in genduan behintzat.
-Zenbat akordaitten za?
-Ez. Irabazi genduala bai. Ta ze kobrau genduan ere bai.
-A bai?
-Baitta. Hogeta bi duro.
-Hogeta bi duro zan partiduagatik edo irabazi eta galdu igual kobrau...
-Ez, ez, partiduagatikan.
Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.
Aldamendi [baserriak / Urruzuno]
Armaregietaberria (Armarietaberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bekoerreka [Errekak]
Erreketa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ibaitarte [Industrialdeak]
Karmen plaza [Kaleak eta plazak]
Mokoroa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Patxiren txabola [baserriak / Urruzuno]
Txillarre [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zaturioerreka [Errekak]
—Eta gero hor, Gabonetan...
—A! Klaro, hori... 12 bat urte eukiko nittun. Badaukat argazki bat oso politta, gaiñera. Eta, orduan, Marisol Gurrutxagak –nere lehengusiña– eta Itziar Garciak –nere lehengusiña– egiten zuten zortziko bi talde eta ikasten zian hiru dantza: `Artzai buru txuri bi´ kantuan, `Ingurutxua´ eta `Txalo-dantza´ egiten zan, edo `Makil-txiki dantza´. Nik uste dot txaluekin egiten gendula. Edo makillekin, ez dakit seguru. Hiru hoiek. Eta egiten zian ensaiuak elizako sakristiaren atzekaldeko lokal batetan, santuak gordetzen zian armarixuan lokal haretan. Egiten zian... ensaiatzen zian, ba, ez dakit, hillebete edo bi hillebetian. Kriston lana egiten zuten, ze bueno... Nik uste dot ziala zortziko... [...]
Joxe Gurrutxaga eta bere familia,
Urkiri baserrian, 1930 urte aldera.
Gu guztira hamaika anai-arreba izan gera, eta lo egitteko orduan bi oheko habittaziuak baldin baziran etxian, lau sartzen giñan bakoitzian, gitxienez biñaka.
Markos Arregi Iriondo
Maiorta basarrixan ez genduan atia giltzakin ixten ertetzerakuan, ezta pentsatu ere! Orduan ijitto asko ibiltzen zan, baiña guk ez genduan iñoiz ixten. Giltz bakarren batzuk egongo ziran orduan. Itxi egitten zan atariko atia, eta gero zakan burdiñ bat hatzaparrakin atia zabaltzeko ibiltzen zana. Burdiñ hori zulo baten sartzen zan. Trankia esaten zitzakon.
Mariano Elustondo Aizpiri
Guk tabernia gendukan San Inazio kalian (gaur egun Trenbide kalia), eta beti egoten zan familixako baten bat bertan. Hala ere, ertetzerakoan beti ibiltzen gendun giltza.
Mª Rosa Unzueta Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena.
Elgoibarko Udalak Gotzon Garate izeneko beka sortu zuen 2009an, euskara arloko ikerketa sustatu, eta aldi berean, idazle eta euskaralari elgoibartarra omentzeko.
|
| Gotzon Barandiaran larrabetzuarra, euskal idazle eta kulturgilea da, Euskal Filologian lizentziatua, euskara teknikari lanetan aritutakoa, eta euskararen eta euskal kulturaren ondarea berreskuratzen, digitalizatzen eta hedatzen eskarmentu handikoa. |
elgoibarreraz.eus webgunearen helburua euskarazko ondarea gizarteratzeko atari digitala prestatzea izan da. Horretarako, orain arteko lana arloka sailkatu, web-atari batean bildu eta guztien arteko loturak egin dira.
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AIÑA: Konparazio perpausak egiteko: Gizonak aiña irabazte(n) jonat. / Gabon háretan aiña turroi sekula eztogu jan! / Neuk pasau doten aiña eztiot iñori opa.
BEROTU, berotua: Berotua eman: Dar una paliza.
ESTRAIÑEKOZ: Aurrenengo aldiz. 20 urtekiñ ikusi najuan itxasua estraiñekoz.
IRITZIRA (JARDUN): Gauza bat zehazki hala dela jakin gabe jardutea. Al tuntún, a ojo, a voleo. Ez (eg)ixok kasorik eiñ, iritzira dihardu eta.
MAKULU, makulua: Muleta.
PUF!: Baita buf ere. Aspergurak edota nekeak eragindako interjekzioa.
Ahuntzan gaberdiko eztula ez izan: Garrantzi gutxiko gauza ez izan.
Bilddur edarra, obispuak abadiari!: Gehiago agintzen duenak gutxiago agintzen duenari beldurrik ez diola adierazteko, ironikoki. —Berandu najabik, eta oiñ ere andriak errieta edarra preparauko jak! —Bai, zera! Bildur edarra obispuak abadiari! (etxe horretan, nonbait, senarrak agintzen du emazteak baino gehiago).
Gizurrak hanka motzak daukaz: Gezurrarekin urrutira iritsi ezin daitekeela adierazteko. Gezurtia bizkor harrapatzen dela adierazteko.
Jo eta sua: ¡Dale que te pego! Ta hor kriston erromerixia, frontoia bete-bete jente egote(n) zan han, dantzan jo ta sua.
Ondo egiñ (pertsona bati): Pertsona bat ondo tratatu.
