Barakaldon egin zuen debuta pilotari profesional gisa. Cipri eta Asla-ren kontra jokatu zuten Fermin eta Artazo-k, Ferminendako profesionaletako lehen partida izan zenean. Artazo elgoibartarra izan zuen atzelari Ferminek. Hamazortzi urtez jokatu zuen profesionaletan, "Empresas Unidas" enpresarekin. Lehen partida irabazi egin zuen, eta 22 ogerleko jaso zituen.
-Pelotan esan dozu hogeta bat urtekin hasi ziņala.
-Profesional.
-Nun eta nola eta zela izan lelengo partidu profesionala? Ta noren kontra?
-Noren kontra... Harek hilda egongo dia behiņ honezkero. Barakaldon debutau naban nik.
-Barkaldon, e!
-Bai.
-Oseake errogeta lauan.
-Holakotxen bat.
-Bai, hogeta bat bazeukatzun, berrogeita lauan. Noren kontra?
-Cipri-Asla.
-Entzun barik neukan nik.
-Fermin-Artazo.
-Fermin Artazo zeu?
-Fermin (ni) eta nere zagerua Artazo.
-Zu aurrelarixa?
-Bai.
-[...].
-Artazo hau elgoibartarra zan?
-Bai, bai, elgoibartarra.
-Bizi da ondiok?
-Ez, ez.
-Zu aurrelarixa orduan. Eta enpresan baten bidez edo zela joan ziņein Barakaldora?
-Enpresa baten bidez ez. Neri Artazok esan zidan: "debutau in bihar dok /biok/ holako lekutan, zerak suspendidu ei jok eta"; beste batek suspendidu ebala ta neri ipiņi. Eta orduantxe hasi pelotan. Gero ba enpresak, enpresekin gero. Hemezortzi urte in nittuan nik profesional.
-Jontxo. Zu beti ibili za "Empresas Reunidas" horretan?
-Bai. Empresas Unidas.
-Ze rekuedo daukatzu lenengo partiduena?
-Irabazi in genduan behintzat.
-Zenbat akordaitten za?
-Ez. Irabazi genduala bai. Ta ze kobrau genduan ere bai.
-A bai?
-Baitta. Hogeta bi duro.
-Hogeta bi duro zan partiduagatik edo irabazi eta galdu igual kobrau...
-Ez, ez, partiduagatikan.
Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.
Altzola [Baserri auzoak]
Arostegipalazioa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Belortzagierreka [Errekak]
Errezabal etxea (Benito baserria) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Idotorbe (San Pedro) [Baserri auzoak]
Kortazar kalea [Kaleak eta plazak]
Mortarikaerreka [Errekak]
Pontxeraerreka [Errekak]
Upaegigoiti (Upaigoiti) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zirardatxikigoikoa (Ziarda Txiki Goikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Hor Elgoibarko institutuak, gaiņera, suertia izan zuen. Garaitsu horretan, 79an, sortu zan hemen artian ez Eusko Jaurlaritza baizik eta Consejo General eztakit-zer –holako izen bat zuan– eta horrekin batera hasi zan “euskal” ikuspuntutik eskolak eta institutuak montatzen. Eta hemen bi pertsona ibili ziran nahiko fuerte, apustua egin zuten Donostia aldian honeako, eta izan ziran Mari Karmen Altzueta eta Xabier Mauleon. Eta habek ez dakit berez ze entidade administratibo –ze izen– jarri zioten, baiņa Gipuzkoan Elgoibarko, Hondarribiko eta Hernaniko institutuak nolabait ere “instituto piloto” modura izendatu zituzten. [...]
Aita Agirreko eskola zaharra. XX. mendearen hasieran.
Ni ez nitzan jun eskolara. Bakarrikan andra zahar batena jun nitzan eta han ikasi naban dotriņia. Besterikan nik ezer ez dakitt. San Lorentzon bazaguan eskolia gizon txiki bat egon zan maixu, kanpotik etorrittakua eta eskolako ganbaran egoten ziran danak, neska koxkorrak eta mutil koxkorrak, danak alkarrekin.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Hamar urtekin jun nitzan lehenengo aldiz eskolara, hamaika urte arte. Gero esnia kalera eruaten genduanez, bide batez, kalian hasi nitzan Don Erasmoren eskolan. Baiņa komulgau nitzanian, kanpora. Don Erasmo zan maixua, eta gaur egun Armueta karnizerixia daguan tokixan zaguan eskolia. Lelengo San Lorentzoko eskolan egon nitzan eta gero kalian. Ume mordua juntatzen giņan orduantxe eskolan, 50etik gora bai. Maixua Txanbolinen aittita zan, Silivestro Ansola. Dotriņia, letzia, idaztia... ikasten gendun hantxe. Kontuak eta itxen nik ez naban ikasi. Baserrixan beti egoten zan lana animalixekin, eta etxeko gaztiena nitzanez, holako txutxerixak nik egitten nittuan. Beste prioridade batzuk zauden orduan.
Mariano Elustondo Aizpiri
Nik eskola publikuetan ikasi naban Aita Agirre plazan. 14 urtera arte. Publiketan urte birekin hasi nitzan, lehenengo parbuluetan eta gero, 6 urterekin, gora. Behian, edifizio berdiņian, parbuluak zaguazen. Gero, 14 urterekin, Eibarrera jun nitzan kontabilidadia ikastera. Ordubete egitten gendun egunian, jun ta etorri egitten gendun. Urtebete edo egongo nitzan Eibarren ikasten. Akademia baten ikasten naban. Trenian juten giņan. Orduan Eibarrerako biajia 45 zentimo izaten zan: jun eta etorri.
Rosa Unzueta Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANIMA, animia: Zentzu figuratuan, pertsona. Animarik ere etxauan plazan domeka arratsalde haretan.
DANGA!: Onomat. Kolpea. Okerra eitten zabanari, danga harek. Hortik, dangatekua.
GANAU, ganaua: 1. Ganado. Ganaua larrian jabik onduen. 2. (= bitxua, elementua) Ganau ona (edarra) izan: Gana(d)u ona zan haura! Ganau edarra zan!
KAKAŅERO, kakaņerua: Haur. Miedica.
NAZKAGARRI, nazkagarrixa: Adj. Nazka edo higuina ematen duen gauza edo pertsona. Nazkante ere bai.
SUTAN JARRI: DA aditza. Oso haserre jarri.
Banego, banitz, banu ... horrek anai asko dittuk: Behin zerbait pasatu eta gero, hipotesiak egiten ibiltzea alferrik dela adierazteko erabiltzen da.
Ezeren aztarrenik ez izan: Ikus Arrastua hartu.
Iņoren begixan zakarrak haundixaguak ikusten dira: Norbere akatsak ikusi ez, eta besterenak ikusten dituenari esaten zaio.
Lumatu (ga)beko txorikumia izan: Zerbaitetarako gazteegiak direnengatik esan ohi da.
Txahalan moduan jausi: Kolpetik erori.
