Fermin Galan eta Angel Garcia Hernandez militar errepublikazaleen ohorezko bi bertso kantatu ditu gorago. Orain bertso berriak gogoratu zaizkio. Beste multzo batzuetakoak izan daitezkeenak ere gehitu ditu.
Bi kapitanen pasadizua
bihar det adieraztia,
Garcia Hernandez esposatua
Galan zan mutil gaztia,
gurasueri kostatzen zaie
seme ederrak haztia,
gero hola tiroz hillazi
hori da gauza tristia.
***
Xoxo beltz hori egunen baten
jaio zan gari tartian,
kaltia franko egin du horrek
Espaiņiako partian,
ez det uste nik izandu dala
guziontzako kaltian,
alkarrengana gorrotu gabe
ondo konpondu gaitian.
Errege edo morroi beltz hori
egiņa dute bialdu
berrogeta bost urte inguruan
hemen ein degu mantendu,
aspaldi samar batzuen partetik
egin degu ba guk saldu,
berriz honutza agertzen bada
ez aterikan zabaldu.
Oandiokan ez omen dago
jentia ondo aseta,
ez dakianik baldin badago
zabalduko nik gazeta,
urtian zazpi milloi inguru
eramana du soldata,
hala ere ez da gizendu
kasta txarrekua da ta.
(...)
Horren tartian gehixago ere
badaude gizon gaiztuak
Hori pixka bat [...]
izan balitzaz prestuak.
Luziferreren eskolan daude
ondo estudiatuak,
modu horako negoziuan
dabiltza aberastuak.
Aitona zahar bat hoien tartian
ez dago oso zuzena,
beste gauzarik geldi uztiak
emon omen dio pena,
modu horretan betia dauka
diruakin almazena,
izenik ez det esango baina
hanka bat dauka herrena.
Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Altzolatorrea (Olaetxea) [baserriak / Altzola]
Arregitorre kalea [Kaleak eta plazak]
Berazaluze [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ertzil [baserriak / Urruzuno]
Irabaneta [baserriak / Arriaga]
Larrabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Oanagusi [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sallobente [Industrialdeak]
Uparitzagagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zubizarreta [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Eibartarrak gorrixak baiņa euskaldunak dia ba asko eibartarra-eibartarra. Danak. Sozialistak... Bueno, gure tio ez dakit nik zekixan, e. Salbadorek bai baiņa aittak, tio Balentiņek jakin be ez zaban... Ni ez naiz gogoratzen tiok zekixan. Salbadoren eta aittak, gure aittan-eta anaixa zan baina, harekin ez naiz gogoratzen euskeraz eitten zaban edo ez. Semiak bai, baiņa. Tio Balentiņek bai?
—Bueno, gerrara aillegau ga. Ze rekuerdo daukatzu gerrakuak?
—Ba!, gerrakuak, e... [...]
Inazio Bereziartuak zuzendutako orkestra.
Irudian honako hauek ere agertzen dira: Juanita Zubizarreta,
Azpiazu, Epelde, Etxaniz anaiak, Cordero, Salaberria eta beste bat.
Musikia asko gustatzen zitzatan. Jaiero juten giņan musikia entzutera plazara. Zinetik zazpirak inguruan ertetzen genduan, eta berehalaxe hasten zan musikia. Elgoibarko Musika Bandiak jotzen zaban, gabeko bederatzirak arte. Giro politta egoten zan jaiero. Dantzan egitten naban, baiņa ezkondu ezkero ez asko.
Maria Epelde Arriola
Musikia ikasi naban Inazio Bereziartuarekin, urtebete baiņo gehixago. Baiņa belarririk pittin-pittin ez nakan, eta gero laga egin naban. Bereziartua desesperau egitten zan. Hiru lagun giņan, Luzia Alkorta, Arcadia Gabilondo eta ni. Ez gendukan belarririk ez batak ez bestiak. Batak gaizki eta bestiak gaizkixago. Eta azkenian laga egin genduan gurekin ezin zabalako. Bere etxian ematen zittuan klasiak, Santa Ana kalian. 10 edo 11 bat urte eukiko nittuan nik orduan. Klase partikularrak ziran. Nola klasera jun bihar giņan bazkalorduan izaten ziran klasiak, ordu bata eta erdixetan. Bost miņutuan juten giņan, leziua eman eta hurrengo egunerako... estudixau beste leziua.
MĒ Josefa Unzueta Iriondo
Mutrikun jaixo nitzan, eta txikittatik egunero juten nitzan solfeua ikastera. Ahotsa edukatzen ere ikasten genduan. Nere etxian bazaguan pianua, gure amak pianua jotzen zaban eta gure aittak bandan. Gure anai bat abadia zan, eta oso ondo jotzen zaban organua. Gero kubano egin zan, eta han pianoko eskolak eman zittuan.
Nikasi Andonegi Sustaeta
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
BALLE, ballia: Valle. Madarixa aldetik eta Urruzuno balletik, Salontzo balletik eta, oiņez danak hamen goizaldian daka, daka, daka.
ERRENDI(D)U: DU aditza. Someter, dominar. Eziņ al dok umia errendiu, ala zer? / Hori Goņi hori eztok errenditzen erreza, gero, e! Errendi(d)uta egon: oso nekatuta egon.
HILLIAN-HILLIAN: Hilero.
LANDARA, landaria: Landarea. Planta. Gaur igual landarak ekarriko zittuan Lorek azokara.
PENDIZ, pendiza: Penditza ere bai. Aldapa handia.
UHAR, uharra: Herdoila. Uherra ere bai.
Banego, banitz, banu ... horrek anai asko dittuk: Behin zerbait pasatu eta gero, hipotesiak egiten ibiltzea alferrik dela adierazteko erabiltzen da.
Ezeren aztarrenik ez izan: Ikus Arrastua hartu.
Iņoren begixan zakarrak haundixaguak ikusten dira: Norbere akatsak ikusi ez, eta besterenak ikusten dituenari esaten zaio.
Lumatu (ga)beko txorikumia izan: Zerbaitetarako gazteegiak direnengatik esan ohi da.
Txahalan moduan jausi: Kolpetik erori.
