"Gabon jaietan" kanta.
1
Gabon jaixetan etxera joanda
lendabiziko berbia
ama etortzen jata atera
hemen da nere semia,
Bilbo aldetik irabazian
pasa da urtebetia,
honek dirua ekarriko dit
badaukat esperantzia.
Ez dezu euki espero txarra
neure amatxo maitia.
2
Amai atzera kontestau bihar
neuk daukat asko penarik,
Bilbao aldetik aspaldi hontan
ez degu irabazirik.
Patronalak ere karuak eta
erdixok lanik gaberik,
trena pagauta etxait sobratu
txakur txiki bat besterik,
hobe zenduen ein ez bazendu
neure moduko semerik.
Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Altzolabea [baserriak / Altzola]
Arraitzaga [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Bentagoikoa (Benta-Goiko) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errotaberri plaza [Kaleak eta plazak]
Iñakiren txabola [baserriak / Urruzuno]
Kurutzelaegi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Munoandi [baserriak / Urruzuno]
Sagarzurieta (Saurtitza) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Uparitzaga kalea [Kaleak eta plazak]
Zizilion kalea [Kaleak eta plazak]
Gero handik etorri eta institutoan hasi nintzan. Eta institutotik deitu ninduten euskera emateko. Baiña oindik ez zan ofiziala eta nik dakaten lehenengo kontratua da hirurogeta... ez dakit, hamazazpian edo, “profesor de segunda lengua vernácula” edo holako zera bat jarrita, baiña “euskera” ez zan agertzen. Kontua da ikastolako gurasoak... edo lehenengo promozioa ikastolatik institutora joateko zorian zeudela eta institutoa 76an inauguratu zan. Eta lehenengo zuzendaria Tomas Uribetxeberria Eibarren eta hau zan Eibarko institutoko filiala edo auxiliarra edo. Eta hemen jarri zuten Enrike Larrañaga Elkorobarrutia– apaiz izandakoa, orduan apaiza zan, eta– horko zuzendari. [...]
Pilar ikastetxeko ikasleak, eskolako Jaiotzaren ondoan.
Gutxi gorabehera 1949 urtea.
Basarrixan lan asko zaguanian ez zaguan astirik klasietara juteko, eta gitxiago jolasian ibiltzeko. Ganaua, behixak, ardixak eta holakuak mendira juten ziran, eta menditik ekarri bihar, harek zuzendu... aittak esaten zaban: zu ardixak ekartzera, zu bestera, eta... ixilik, egittera. Egurrakin ez, eh! Errespetoz.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Mendira asko juten giñan lagunekin: Kalamuara, Karakatera... ta Izarraitzen ere egonda nago, Erlon. Eskolan lagunak egindakuak ibiltzen giñan alkarrekin, auzuan etxe gutxi zagozen, eta ume gutxi. Merixendia hartu, ta San Rokera juten giñan, Azkue-beheko piñadira, oin etxia dago han. Mintxetara juteko bidian zaguan hori, ta hantxe asko jolasten genduan. Itsasoko haizia etortzen zala esaten zan. Lehenengo neskak bakarrik ibiltzen giñan. Eskolatik ertetzerakuan ere juten giñan San Rokera jolastera, lagunekin. Edozein momentutan juten giñan. Mendira juten giñanian, han bazkaldu, pixka batian egon, eta buelta egitten gendun.
Mª Josefa Unzueta Iriondo
Basarrixetan frutak harrapatzen ibiltzen giñan noizbaitt, ta batzuetan basarrittarrak ikusi ta segittu ere. Eta hurrengo egunian izkutatzen basarrittarraren bildurrez.
Juan Lariz Garate
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANTZERAKO, antzerakua: Berdintsua. Antzerako parezido: Esamoldea. Ni alperra nok, baiña heu ere ... antzerako parezido!
DEMASA: Oso handia. Demasa dago gure semia, e! Ehun kilotik gora izengo dok. Demasekua ere bai. Demasekua(k) hartu, gertatu, esan ... (ikus egundokua / sekulakua / makalekua / kristona): Handiak hartu, gertatu, esan...
GASTAU: DA aditza. Pasatu. Bukatu. Behiñ hogeta bost urte ezkero, zeoze egoten da beti, pentsamentua ero, nobixia ero, bestia ero. Baiña haura zoro-, gazte-denpora haura gastauta. Haura pasauta. / Bueno, oiñ erromerixak gastau ziran baiña. Gu zahartu ein gera, eta gero gastau ere ein dira.
KANBIXAU: DA aditza. Aldatu. Oiñ elitzake garirik batere helduko. Nola helduko litzake, ba? Ezta pentsau ere. Holaxe kanbixau da gauzia.
NESKAKOSKOR, neskakoskorra: Muchachita. Eta han neskakoskor eta mutillkoskor kuadrillia egoten zuan, eta harekin pelotan.
TAMAIÑA, tamaiñia: Tamaiñan: Neurri egokian. Lana, tamaiñan eittia gustatzen jata neri.
Ahopian berba egiñ: Isilka berba egin.
Bete ezindako zakua euki: Asebetetzen zaila denari esan ohi zaio, bai janariaren aldetik, bai konformidadearen aldetik.
Gibelaundixa izan: Ikus Gibel haundixak euki.
Jesukristonak esan: Demasak esan. Jun dok neskia, eta Jesukristonak esan jittuk. Kristonak esan ere bai.
Oiñezkorik nahi ez, eta zaldizkorik etorri ez: Ikus On billa, on billa, bonbilla! Ojo (euki)!: Kontuz ibili.
