Berak egindako gurdi kaxak saldu izan ditu.
-Lehen esan dozu burdixak-eta eitten ziñuzela. Zeuretako ala saltzeko?
-Saldu ein nittuan bi horri zerari, horko auzoko lagun bati. Eindda naukazen burkajia etxian edar askua etxerako banakan, eta beste bat einda baneukan goixan apurtzen bazan edo eta ein naban eta beste bat eitteko berari, eta halaxe ein nion.
-Baina zeu arotz modura etxegintzan eta ez za ibili.
-Ez, ez. Nik ekin banio eingo naban eta honezkero millonarixo. Mekauben zotz, ekin banio arotzerixan lagun pare bat hartuta kuadrillan. Ene, oin edozenbat diru etaratzen dabez, edozenbat gero
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Albizkoa [baserriak / Altzola]
Arizpe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Ballibarzarra [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Erreizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Gure Txokoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Kalegoen plaza [Kaleak eta plazak]
Menditxo [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Pagozabalerreka [Errekak]
Torrekoa [baserriak / Altzola]
Zabalatorre [baserriak / Arriaga]
—Hemen auzuan eta etxian euskeraz eingo zenduen danak, klaro.
—Zuk esango diazu... Nik erderaz ez nekien. Eta orduan ekarri zuten hona kriada bat, nik erderaz ikasteko, gazteleraz ikasteko. Ze eskolan hasi giñenean, izugarrizko arazua izan zen. Nik ez nekien erderaz. Ni bezela inguruko guztiak; inork ez genekien. Orduan, ordu asko pasatzen genituen belauniko, besuak altxatuta. Eta zigor asko gazteleraz ez hitz egiteagatik. E? Garai zaillak zien. Oso zaillak. Guk, gogoratzen naiz, "Cara al sol" nola abesten genuen eta "Viva España" nola abesten genuen. Eta horrek gero kontraesan haundi bat zeukan etxekoekin, aittitta, amama... amama ez hainbeste, baiña aittak-eta: nola leike hori abestu umeei, nola abestuarazi. [...]
Juliana Zubizarreta,
senarra eta lehenengo bost seme-alabak
Aldapa baserriaren sarreran. 1942 urtea.
Oingo gaztiak goizago hasten dira eskolan, kalian dabiz danak, lagunak kalian... ta libreago dira. Soltuaguak dabiz. Guk ez gendun San Lorentzotik ertetzen, iñora. Ez zauan oin bezela autorik, ezta bizikletarik... oiñez jun bihar zan danera.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Elgoibarko kalietan bizi giñanok, umetan denpora asko ibiltzen giñan kalian. Besterik ez zauan ta deporte asko egitten gendun. Mendira edo bizikletan ibiltzera juten giñan. Oingo gaztiak nahikua diru manejatzen dabe, baiña guk bat ez. Txakur haundi bi kostatzen zaban ziniak, ta erriala izaten zan pagia... Ia zelan konpontzen giñan gu!
Ramon Maiztegi Iriarte
San Lorentzoko Armaite Behekoa basarrixan hamaika anai-arreba bizi giñan gurasuekin. Ni nitzan hamargarrena... Lehen aitton-amonak ere hantxe bizi izan ziran.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga.
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALE, alia: Grano, pedazo. Erabilera enfatikoetan: A ze sagar aliak ekarri dittuan Berdungo andriak! Aliak: emakumeen titiei ere bai, lagunartean: Horrek dakaz aliak, horrek!
BIXOK: ... eta bixok (hirurok...): Miren eta bixok juan giñan hondartzara. Hori dioena ere sartzen da, noski, zenbaki horretan: Miren eta bixok; Miren, Pako eta hirurok...
EZKERO: 1. Baldintza perpausak egiteko menderagailua (Partizipioa + ezkero; Aditz-izena + ezkero): Ondo egon ezkero, soldautzia ondo pasatzen dok, tirorik ezian. Gerria dok txarra. / Permisorik izete ezkero halako lekutik etortzeko, ba, biher izaten zuan zortzi-hamar egun ero, gitxienez. 2. Denborazko perpausak egiteko menderagailua: (behin) ... –tu ezkero (askotan aditza elidituta): Behin sei-zazpi urtera ezkero, segia ta.
JAURTI: DU aditza. Lanzar, tirar. Bota ere bai. Eta landarak ihartzen diranian, danak jaurtiko jaittuat, eta kitto.
MORDO, mordua: Asko. Eta oiñ hamar orduan hortxe-hortxe juten da autobusa. Baiña, hala ere, ordu mordua dago.
SANOPOTRO, sanopotrua: Lgart. Majadero.
Adarra jo: Tomar el pelo. Adarra jotzeko makiñia asmatu. Hori adierazteko, ez da jatorra *Illia hartu esapidea.
Bertan Bilbo!: Espero ez den norbait aurkitzean edota ahotan daukagun pertsona agertzen denean esaten da.
Gero izango dira komeriak horren antzekoa.
Jan-txakurra izan: Gauza askotarako balio ez duenari esan ohi zaio, alferra denari; jateko bai, baina lan egiteko hurbiltzen ez denari. Basarri harétan ere, jan-txakurra ugari: lau seme, eta danak kalian, festan.
Nolako egurra, halako ezpala: Seme-alabak gurasoen antzekoak direnean esan ohi da.
