Elgoibarrera heldu eta,kuartelera presentatu aurretik, karlista batengana jo zuen eta harekin batera joan zen guardia zibilengana. Tratu ona eman zioten. Luzaroan presentatu izan behar zuen kuartelera.
-Ta etorri nintzan ta etxera ta. "Bueno, ahora tengo que ir donde..." Nik neukan lagun bat hemen, foballian-eta ibiltzen giñan kuadrillako kanpeonatuetan eta haren denporan eta. Esan nion, guardiazibillera jun baiño lehenao, honen aittakin, karlistak zian, honen aittakin egon bihar nitzan, Rafael Etxanizen aitta. Dendia zauken. Jun nitzan eta "hombre, José y tal!". Bueno. "Pues mira, esto y esto y esto". "Tú tranquilo, vamos a ir ahora al cuartel los dos". Joan giñan kuartelera; klaro, harekin zela jun nitzan ba beste tratu bat. Ez, ez, komandante itten zabana, ez zan komandantia baiña itten zabana... Nerekin behintzat. "Bueno, vamos a ver, vamos a tomar informes donde has estao, cómo y tal. Tú tranquilo, no te preocupes de nada que no te pasará nada. Son cosas que hay que tomarte cuentas. Y además tienes que presentarte aquí cada ocho días. Pero tú tranquilo. Nada más". Ta halaxe ba, gero presentau. Ta denporalian egon nitzan; ta gaiñera ezin urten herritik, e!
Elgoibarko Ormetxe etxean jaio zen. Gurasoak elgoibartarrak ziren, eta bi seme-alaba izan zituzten. Eskola publikoetan lau urtez eta beste lau marianistekin ikasi zuen. Eibarko ?Irasuegui y Maruri? inprimategian lanean hasi eta berehala gerra etorri zen. Aita ?Batallón Prieto?rekin joan zen Lekeitiora, eta Jose berarekin joan zen. Bilbon zeudela, amarekin elkartu eta Frantziara egin zuten ihes biek. Hiru urte etxetik kanpo pasatuta, Frantzian eta Katalunian zehar, A Coruñako Padron hiriko kontzentrazio esparrutik itzuli zen etxera. Eibarko tresneria banaketa-biltegi bateko bulegotik jubilatu zen. Kirolari amorratua izan da beti. Korrikalari beterano txapelketa askotan hartu du parte Euskal Herrian, Espainian eta Europan zehar. Makina bat errekor hautsi eta domina lortu ditu bere korrikalari ibileran. Juana San Martin elgoibartar ile-apaintzailearekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Amuskategi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Arriaga [baserriak / Arriaga]
Berdun [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Etxeberrimetal [baserriak / Arriaga]
Iriartetxeberria (Iriarteberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Legarda [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Olaso [Industrialdeak]
San Bartolome kalea [Kaleak eta plazak]
Urazandi kalea [Kaleak eta plazak]
Zuluetabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Gero, ya handik, bueno, itzultzaile ikastarua egin eta gero, hasi ziñan udaletxian edo...?
—Bai, hori da. Ni... Kalean bi munizipalek esan zidaten: “Zuk erakutsiko zenizkiguke guri euskeraz?” eta “Bueno, ba, bai, nahi baduzue, bai” eta bata zan gallegua eta bestia andaluza. Eurak ez zeukaten heziketa ezta gazteleraz ere, e? Oso zaila zan, ortografiako faltak eta abar, ezta? Baina, bueno, hor egon nintzan eurekin pare bat urtian edo. Eta gero... hoiek hasi ziren eta gero udaletxean esan zidaten aber zergatikan ez nintzan hasi langileekin, funtzionarioekin, ezta? Eta hasi nitzan funtzionarioekin. Eta jendea interes haundiarekin eta dana, eta baita ere batzuk titulua ere –EGA ere– atera zuten. [...]
Udal Musika Bandak Foruen plazan eskaintzen zuen
dantzaldia toki egokia izaten zen bikotea aurkitzeko.
Kuadrillan neskak eta mutillak batera ibiltzen giñan. Gaur egun nere emaztia dana eta ni San Lorentzoko erromerixan ezagutu gendun alkar. Berandu hasi giñan gu nobixotan, ni 27 urtekin eta nere neskia 17kin. Lau urtian ibilli eta gero ezkondu giñan. Erromerixak izaten ziran neskak eta mutillak juntatzeko lekurik aproposenak. Neskiari lagundu egin bihar izaten zitzakon, ni bezela bestiak ere bai.
Mariano Elustondo Aizpiri
Lehen parejakin poliki-poliki jun bihar, ez zan oingo moduan alkarri muxuka eta holan. Horretarako lehen ixkutau egin bihar. Muxu bat edo beste harrapatzen bazan... lapurretan igual.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Jaixetan dantzan ibiltzen nitzan gazte denporan. Asko gustazen zitzatan. Eta dantza gaizki egitten zaban mutil bat neregana hurbiltzen bazan, ezetz esaten nion, eta beste batena juten nitzan. Nik ondo egitten zabenekin bakarrik nahi naban dantza egittia. Kamiñerokuan izaten zan dantzia orduan eta oso ondo pasatzen naban.... Nobixo gehixegi izan nittuan nik gazte denporan. Baiña ez nitzan ezkondu. Jeneralian, erromerixetan izaten ziran nobixo kontuak. Gaiñera, karta mordua jasotzen nittuan nik ere.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALE, alia: Grano, pedazo. Erabilera enfatikoetan: A ze sagar aliak ekarri dittuan Berdungo andriak! Aliak: emakumeen titiei ere bai, lagunartean: Horrek dakaz aliak, horrek!
BIXOK: ... eta bixok (hirurok...): Miren eta bixok juan giñan hondartzara. Hori dioena ere sartzen da, noski, zenbaki horretan: Miren eta bixok; Miren, Pako eta hirurok...
EZKERO: 1. Baldintza perpausak egiteko menderagailua (Partizipioa + ezkero; Aditz-izena + ezkero): Ondo egon ezkero, soldautzia ondo pasatzen dok, tirorik ezian. Gerria dok txarra. / Permisorik izete ezkero halako lekutik etortzeko, ba, biher izaten zuan zortzi-hamar egun ero, gitxienez. 2. Denborazko perpausak egiteko menderagailua: (behin) ... –tu ezkero (askotan aditza elidituta): Behin sei-zazpi urtera ezkero, segia ta.
JAURTI: DU aditza. Lanzar, tirar. Bota ere bai. Eta landarak ihartzen diranian, danak jaurtiko jaittuat, eta kitto.
MORDO, mordua: Asko. Eta oiñ hamar orduan hortxe-hortxe juten da autobusa. Baiña, hala ere, ordu mordua dago.
SANOPOTRO, sanopotrua: Lgart. Majadero.
Baria baiño motelagua izan (... motelago ibilli): Oso motela izan, oso motel ibili.
Ezeren okerrik ez bada...: Zerbait eragotziko duenik gertatzen ez bada. Han izango gaittuk, ezeren okerrik ezpada.
Inpernuko diabrua baiño txarragua (gaiztuagua) izan: Oso gaiztoa izan. Baita Inpernuak ere etxok hartuko!
Makilla saldia eman: Egurtua eman. Makilla saldia eman dio aittak semiari.
Txakurra eta katua bezela ibilli: (Bi lagun) ondo ez konpondu, beti liskarretan ibili.
