Gerra denboran, kanoikada batek Sabinen etxeko hormak puskatu zituen. Sabinen osaba Benitok lima lantegia zuen etxe ondoan, eta harri guztiak lantegira erori ziren. Lantegiko bi langileek gerratik ihes egin zutenez, Sabin ibili zen osabari lantegia garbitzen laguntzen. Ondoren, hilabete batzuetan limak egiten ere ibili zen. Lana nola egiten zuten azaltzen du.
- Kaiñonazoak gure etxebizitza, holakotxe horma sendo bat zeukan albuetan ta jo goian ta alboko taillar gaiñera jausi zian harrixak eta eskonbruak eta danak. Eta gure osaba Benitona zan taillar haura, lima taillarra.
- Zela zeukan izena taillarrak?
- Benito Unzueta.
- Benito Unzueta.
- Bai. Langille bi zituan ta langille biak ihes in zieben aurrera eta neri esan zian, ba, laguntzera juteko ta hantxe lehenengo lana izan zan harri haundixak ibaira botatzen, harek eta eskonbruak, taillarra garbitzen. Gero beste bat segittu naban hillabete batzuk lanian limak egiten ta zerian ta harek pikatzeko galdaretan eta...
- Eta ze itten zebein taillar horretan?
- ba, limak. Limak, lima berriak. Preparau, zera, burdiña eta gero makiñan, zera, pikadura eman eta bestiak, zaharrak ere, kendu zerak...
- Pikadura zaharra?
- Pikadura zaharra kendu eta gero berrixa eman. Horixe zan.
- Kertenak be zeuke itten zittuein?
- Bai, edo bestela zera, kertena edo zera, makiña baten di-da di-da, jotzen ia gorrittuta, berak osabak egiten zuan lan hori. Ni, neria izaten zan askotan harri haundi baten pikadura zaharra, zaharreri pikaduria kentzia ta zan lan gogorra hamalau urteko batentzako.
San Frantzisko kalean jaio zen. Ama etxekoa eta aita mutrikuarra zen. Maalako mojen eskolan, Publikoetan eta marianistenean ikasi zuen. Hamalau urterekin hasi zen lanean. Pedro Loiolaren tailerrean ikasi zuen tornulari ogibidea. Danobat, Eguzki eta Goiti kooperatiben sorkuntzan hartu zuen parte. Elgoibarko ikastolaren sorreran eta garapenean, eta Elgoibarko Izarra euskara elkartearen sorreran ere parte hartu zuen. Beste hainbat proiektu sozialetan ere parte hartu du. Garbiñe Uriguen elgoibartarrarekin ezkondu zen eta lau seme-alaba dituzte.
Aldabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Ariztizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Barrenaerrota [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Errekarteberri [baserriak / Azkue (San Roke)]
Haizetxe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Kamiñerokoa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Metalkoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Palazio [baserriak / Arriaga]
Trenbide kalea [Kaleak eta plazak]
Zabaletabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Baiña gero, pentsaizu, ya erromerixan hasi, 15-16 urte, eta konturatu barik hasi giñen geure artean ere gazteleraz hitz egiten. Konturatu barik.
—Auzokuak?
—Auzokuak. Hori sartu ziguten eta… Zer esango dizut? Giroa ere halakoa zen. Esan dizudana, bertso-saio bat egiteko, baimena eskatu behar zen. Hainbat gauza egiteko, baimena eskatu behar zen. Orduan, bazirudien gazteleraz hitz egite horrek maila altuago bat ematen zizula. Hala da. Hala da. Gero, ba, zer esango dizut? Ikastolak eta guzti hori hasi zanian, ba, ze esanikan ez, ya... geu giñan, euskaldunak. Geu giñan geurera berriz bueltatuta. [...]
San Antolineko gazteak, herriko jaietan,
bazkari bat egin ondoren. 1935 urteko iraila.
Jeneralian neskak eta mutillak ezagutzeko dantzak ziran aproposak, erromerixak. Dantzan hasi, ezagutu, alkarrekin barre pixka bat egiñ, kontuak esan, eta... orduan izaten zan basarrixetara neska laguntzia. Gaztetan, 16-18 urterekin edo, hauxe izaten zan: erromerira jun, eta illuntzian, edo goizago, etxera, basarrixetara. Inguratzen giñanian, txakurra hurbiltzen zanian ba... neskia etxera, ta buelta.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Neskalagun asko euki nittun nik, denpora gitxi igual ibilli, eh! Jun igual San Migelera, juntau eta gero pentsau: urruti dago etortzeko gabian berandu, ta igual, hurrengo batian juan ez. Hurrenguan beste aldera ere bai berriz. Bastante ligatzen naban nik lehen. Altzolako neskekin gitxi ibiltzen giñan, beste herri eta auzoetako neskekin gehixago. Intimidade billa San Lorentzo aldera juten giñan, edo Mendarora. Ta Mendarotik behera, Deba aldera eta.
Juan Lariz Garate
Erre ez neban egitten. Sekula santan nere eskuan ez zan zigarrorik sartu. Eta nere gizonak ezta ere, purua bakarrik. Gu laukotia ibiltzen giñan jeneralian, koñatak eta bixok. Ta harek ere ez zeben erretzen. Neri tabakuaren usaiña ez zitzatan gustatzen.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ATZO GOIZEKUA EZ IZAN: Adinean nahiko aurreratua izan. Ezezko forman erabiltzen da. Eztok, ez, atzo goizekua, gure Patxi.
EN KANBIO: Lok. Erdal lokailu aurkaritzakoa. Etxian umiak kalera, ba, egunian erropa klase bat eruan bihar dabe. En kanbio, basarrixan bazabiltza, ba, ez. / Lehen jentia goixan egoten zan, goiko plaza aldian dana. Oiñ, en kanbio, Maala aldian, gazte jentia.
HARAGI, haragixa: OKELA, okelia ere bai, gehiago gainera. Haragi xerraz ari baldin bagara, TAJADA, tajadia.
KORRIKA: Antxi(n)txika ere bai. Lasterka.
PA EMAN: Haur. Musu eman.
TXOKANTE, txokantia: Harritzekoa, harrigarria. Chocante, raro. Txokatzekua ere bai. Txokatzekua dok, ba, Miren zinera ez etortzia.
Azal lodixa euki: Ser un caradura.
Ez daguan lekuan, ez dago: «No pidas peras al olmo» esaeraren zentzua du.
Hutsaren hurrengua izan: Gutxi balio. Gaur irabazi dogun dirua hutsan hurrengua dok.
Lepo(raiño) bete: Lekuren bat gainezka egon. Lepo bete zuan gure tabernia Gabonzar egunian. Baita jaterakoan asko bete ere.
Tripak jaten egon: Asko sufritzen egon. Urduri egon, gai bat burutik kendu gabe darabilela.
