San Antolingo ermita bota egin zuten autobidea egiteko. Etxebizitza batzuen etxabean dago orain santua.
-San Antolin, oso edarra zan han ermitta aldia San Antolin.
-Autopistiakin kendu egin eben?
-Bai.
-Eta ez zeben egin iguala?
-Bueno, beste bat dago, baina etxe haundi bat hor eginda, etxian azpixa. Entenditzen dozu? Elizia dago...
-Orduan San Antoliñen ermitta hori oin dauela esan dozu dagola etxe baten azpixan?
-Etxe baten azpixan. (gizonak berba egiten du). Alderdi baten dago tabernia eta bestian dago, eliza eitten da.
-Ermittia?
-Bai ermitta. Hantxe dao San Antolin. Meza hantxe ematen dabe ta hantxe dao oin San Antolin.
-Lehengo lekuan dago?
-Ez, pixka-pixkat apartetxuao. Hurrian baiña apartetxuao, pixka apartetxuao. Autopistan azpixan dao hori oin dauana. Ta lehen zauana aurrerao, pixkat aurrerao. Zan ermittia, aldamenia etxia, ta zan ermittalde polit-polit bat. Eta gero autopistia etorri zan eta eliminau zaben dana. Eta oin han rotondia, San Antoliñen han rotondia-eta badao, ba hantxe zan elizia. Ta gero rotonda bat ein zaben han eta ya eliminau zan...
Arriaga bailarako Irabaneta baserrian jaio zen. 10 anai-arrebatatik bederatzigarrena izan zen bera. Bi ahizpa gerra denboran hil zitzaizkion gaixotasunen ondorioz. Aita etxekoa eta ama Arriaga bailarako Zabalatorre baserrikoa zen. Aita hargina zen, zubigintzan eta beste harlanetan aritutakoa. Elgoibarko herrigunera ura eramateko lehen obra berak egin omen zituen. Etxetik 2 kilometrora zegoen Altzolako eskolan ikasi zuen, Altzola eta Mendaroko beste ikasle batzuekin. Eskola bukatu eta etxean geratu zen, harik eta 26 urterekin Olazarragara ezkondu zen arte etxeko Iñaxio Esnaolarekin. Sei seme-alaba izan dituzte. Baserriko bizimoduari buruzko azalpen ugari ematen ditu.
Aldazgain [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Armuetaberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Belarretaberri [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Erretsundi kalea [Kaleak eta plazak]
Ibarrenea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Kortaberritxo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Momiolaerreka [Errekak]
Pelisen borda [baserriak / Urruzuno]
Ugarroa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Zirarda (Ziarda) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Izarran sartu nintzen ni, gogoratzen naiz, ordurako Andres-eta ere bazeuden. Eta hor `Etxegiña´ Santa Ageda eskean ibiltten zen bat zegoen, Sebas Larrañagaren aitttitta, `Etxegiña´, eta harek ba egitten zittun bere… Santa Ageda eskian kalez kaleko kantaldiak eta abar. Eta omenaldia egin bihar zitzaiola eta omenaldi zererako Antton Aranburuk esan zidan: “HI, idatzi zak artikulo bat periodikuan honen omenaldia dala eta zelan berak asmatuak diran salbia eta abar”, kantatzn dana: "Jangoikua... larala...." salbe hori, hemen hiletetan kantatzen da salbe hori. Eta urte hartan bertan, 80an, egin gendun omenaldi bat `Etxegiña´ren erretiroa zala eta, bazihoalako. [...]
Altzolako bainuetxeko langileak, jangelan,
bankete bat egin aurretik. 1933 urtea.
Bazkaltzeko basarriko jenerua hartzen genduan; gehixen bat, babak eta porruak... ardixaren tripak ere egosi egitxen genduzen, odolostiak egitten diran moduan. Oso goxuak izaten ziran. Txarrixa ere hiltzen gendun basarrixan txorixuak eta holakuak egitteko. Ogixa gure amamak egitten zaban basarrixan. Eta nik ere egin izan dot ogixa Eibarren kriada egon nitzanian, oso goxua, gaiñera. Esne pixka bat botatzen nion nik ogixari, batidu ondo eta gustua gailletiana hartzen zaban. Makarroiak ere hartzen genduzen. Dendetan bazaguazen, baina etxian nik egitten nittun, tallarines esaten genduan. Harek egitteko ura, ardo zurixa, arrautzak eta mantekillia erabiltzen naban nik.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Jeneralian basarrixan jasotakuakin eta egindakuakin jaten gendun: artua, esnia, taluak, baba gorrixa, ogixa... dana etxian eginda hartutakua. Baba gorrixak bai zirala onak!.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Ogixa ere etxian egitten gendun, baiña egixa da hemen behian Arozena panaderixia zaguala eta ogixa egitten bertakuak erakutsi ziguen. Nere amak ogi ona egitten zaban, famia zaukan eta. Nere amak egitten zaban ogixa «de categoría»!.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ASPALDI: Adberbioa. Hace tiempo. Aspaldi amaittu zuan gerria, baiña oindik azaltzen dok lurpian sartutako jendia. Aspaldixan: Aspaldixan etxua(g)u alkar ikusi, eta afaritxo bat ein bihar juagu. Aspaldiko: Aspaldiko! Bizi al gera?
EDUR, edurra: Nieve. Edurretan ibilliko gaittuk aste bukaeran Pirineuetan. L/D alternantzia gertatzen da kasu honetan: elur/edur.
GURAIZA, guraizak: Tijeras. Gurizak ere bai. Baita ARTAZI, artazixak ere. Eta guk hemen esaten dogun moduan, artazixak edo guraizak, hau pinza ero esaten diue.
KITTO!: ... eta kitto!: ¡... y punto! Eta a(r)i dittuk pixkat ihartzen, eta ihartzen diranian, danak jaurtiko jaittuat, eta kitto!
ONETIK ERTEN (ETARA): Pazientzia galdu eragin. Nere onetik erten eragin ditt.
TXAPLI(G)O, txapli(g)ua: Cohete. Hasi dittuk txapliuak botatzen, eta hasiko zittuan galleguen festak Urasandin.
Amorraua izan: Zerbaiten oso zalea izan. Bai, bai, juan bertara eta arraiña, peskan. Eta amorrauak giñan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta...
Daguanian bon-bon, ez daguanian egon: Dagoenean aprobetxatu behar dela adierazteko erabiltzen da.
Gosiak hil biharrian egon: Oso gosetuta egon. Ikus Gosiak amorratzen egon.
Kanpolarrosia izan: «Kanpuan uso, etxian otso» izatea (ikus esamolde hori). Hori kanpolarrosia dok, gero, e!
Perra hotsa atara: Korrika batean ihesi joan. Keixak harrapatzen a(r)i zala basarrittarra etorri dok; arek atara jok perra hotsa!
