Pare bat dozena abarketa josten zituztenean, abarketok entregatu eta, trukean, parean zegoen dendan salgaiak hartzen zituzten. San Frantzisko kalean zegoen abarketa-lantegi hori. Udan, etxeko atarira jaisten ziren jostera.
- Dozena bat alpargeta josteagatik, [?] azukar, ezta?
- Ez, gehixao izango zan. Bai, bai, dozena bat edo bi. Gu jeneralian bi dozena ekartzen genduzen.
- Egunian?
- Egunian ez. Igual gaur ekarri ta etzirako edo etzi damu edo, ezta? Nik laguntzen nion amari, berak ipintzen zian orratza, "bueno, ale, oin eiñin hau!". Ta berak muturrak eta horrek, pixkat kurioso ein biha zian ba ta. Ba gero hoixe, jenerua hartu, edozer, e? Dana, dana zauan. Zeuken euren zer txiki bat eta ta ta-ta-ta-ta? "Bueno, gelditzen zara hartzeko, ba, hiru pezeta edo" Ta hurrengorako ba haura gero. Bai.
- Osea ke, orduen apuntia ein biharrian, alrebes, ezta?
- Bai.
- Ni akordaitten naiz mutikotan, ba, amak bialketan niñuanian igual ba "ekarrizu ogixa, ekarrizu uruna ta esan apuntaitteko".
- Bai.
- Ta gero astian behin edo, bera faten zan ta pagaitten eben.
- Bai.
- Osea ke, zuk orduan eukitzen zeben sobran han.
- Sobran. Zentimo batzuk igual baiña, behintzat?
- Ta nun euen Peñalba denda hori?
- Hori San Frantzisko kalian?
- (gizona) Kaia tabernia badakik nun dauan?
- Ez.
- (gizona) Ez?
- San Frantzisko kalia badakit zein dan.
- Kaia, bastante aurrera juanda?
- (gizona) Beheko kalian daok hori.
- Bastante aurrera juanda, eskumatara tabernia dao oin.
- San Franzisko da Julian bizi dana, ezta?
- Ez, haura Santa Anan bizi da.
- A, Santa Anan bai, bai, bai.
- "San Francisco".
- (gizona) San Frantzisko kaleko komerziorikan edo ezautzen dok ezer?
- Ez.
- (gizona) Iriondo Kirolak eta? Ez, han, han dok, han behian dok.
- Orduen, kooperatibia edo dendioi azpixan eta gaiñien taillarra?
- Bai. [Koopera?] Hemen taillarra, oi! Hemen dendia, hemen dendia, alderdi horretan. Gero ataixa. Eta gero hemen abarketerixia.
- Osea ke, ate batetik bestera.
- Zeatikan denda gaiñian zauan habittazi? etxe bat. Baiña eurak zeuken parian han abarketerixia.
- Ia, ia, ia. Bueno, bueno. Zenbat alpargata josi dittuzu zuk orduen?
- Asko! Gaiñera udan ataira baja? jeisten giñan, portalera. Geure makanillia ta geure zera ta hantxe egoten giñan josten.
- Tertulixan.
- Bai.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peñalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Akerbasoerreka [Errekak]
Argingoa (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Ballibar kalea [Kaleak eta plazak]
Ermube [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Gorostizabal [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Kalamua kalea [Kaleak eta plazak]
Melitoneko zubia [Zubiak]
Otsourteaga (Otsourtia) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Talaiaerreka [Errekak]
Usetxe (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
—Eta lehen esan dozu Txitxilibakio aldizkarixa. Zer zan?
—Sebas: Elkartzen giñan han, Loriton, eta gure helburua zan –izango zan Elgoibarko Izarrako kultura, euskera… kultura taldia izango zan, ze Kristina ere bazauan, Agustin Gorostiza...– helburua zan herrixan aldizkari bat edo rebista bat azaltzia, baiña euskeraz, ez zauana, herri-maillakua.
—Itziar: Ez zan idazmena bultzatzea ere? Edo...
—S.: E... baiña gehixau... Bueno... ze azken baten idazten zebenak gure lagunak, ezagunak zian, pin-pin-pan. Eta Txitxilibakio jarri genion izena, ba, hemen behartsu bat etortzen zanian, Sakamantekas biharrian, Txitxilibakio. “Txitxilibakio ipiniko diou?” ta Txitxilibakio. Ta horrekin lotuta hasi giñan pixka bat... [...]
Prudencio Etxaniz, Jose Maria eta Pedro Muguruza Otaño anaiak
eta lagun bat bizikletaz osteratxo bat egin aurretik.
Bizikletan juten nitzan lanera Eibarrera. Lanerako nakan nik bizikletia. Etxian erosi ziaten orduantxe. Ondarruako itzulixa egitten-eta ere ibiltzen giñan. Gure Bide elkartian dago kuadro bat, 1960 urtekua edo, «Vuelta a Ondarroa» egin gendunian aterata. Elkarteko lagunak juntau giñan.
Ramon Maiztegi Iriarte
Umetan, Don Antonio Arrillagaren klinikia zaguan tokixan ibiltzen giñan antxintxika. Kalia amaitzen dan tokixan lur sail bat zauken, eta Hamaika Gazte izeneko futbol taldia bertara juaten zan entrenatzera. Ni harekin juaten nitzan. Koadrilliak osautako talde bat zan; ez zan, esate baterako, Klub Deportibua bezelako talde bat. Jolas egittera juaten giñan hara. Baiña ez dakitt zergaittik, korrika ibiltzen giñan bi edo hiru lagun batzen giñan han. Goguan daukat nola behiñ lasterketa bat izan zan jaixetan. Lehenengo Errosarixo kaletik juan bihar zan, gero, San Bartolome kaletik. Helmuga plazan zaguan. Korrika egitteko alkartu giñen Jesus Egaña, Gabriel Gabilondo (goixan beude) eta Prudencio dalako bat, «Cohete» gaitzizena zaukana. Prudenciok irabazi zauan lasterketia, eta bigarren neu izan nitzan; ondoren, Gabriel eta Jesus Egaña. Danon artian banatu gendun eman ziguen diru apurra; horrela, itxura batian pasau genittuan jaixak.
José Gurrutxaga Ondartza
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALBO, albua: Lado. Beste batzutan, trikitixan ez giñuazen abillak, eta pasodoblia ero bazan, bai... Horrek beste horrek, albotik begira e(g)oten giñuazen.
BIKAIÑ, bikaiña: Ederra, handia. Ño! Bikaiña do(k) pa, ixko hori!
EUTSI GOIXARI!: Norbaiti animoak emateko erabiltzen da.
JAI EUKI / EGON: Zer eginik ez izan. Horrekin jai dagok, eta laga’ik bakian.
MENDIAN: Mendian hartu. Someter. Mendean hartu.
SAN (D)ROKE EGUNA: Abuztuaren 16a. San Roke auzoan jaiak egiten dira egun horretan eta ondorengoetan.
Astuak aza artian baiño gehixago gozau: Norbaitek zerbaitekin asko gozatzen duenean adierazteko.
Erretolikia euki: Meter la chapa, el rollo.
Hautsak kendu (norbaiti): Norbait astindu.
Lan-trukez (afaldu, bazkaldu): Lana egitearen truke jan. Baita Tripa-truke ere.
Saltsan ibilli: Saltsa guztixetan sartuta ibiltzen dok gure semia! Eztok, ez, geldik egotekua! Saltsa guztixetako perrejilla dok hori.
