Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Madariagan dantza lotua debekatuta

Madarixan (Madariaga, Azkoitia partea) debekatuta zegoen dantza lotua, eta hango jendea Kurutzetara etortzen zen. Kurutzetan ezagutu zuen emaztea izango zena.

- Ta beste gauza bat esango dizut, Madarixan agarraua prohibiduta. Handikan hiru kilometrora, Madarixara, han agarraua prohibiduta. Ta handik jendia horra dantzara.

- Hor libre zan?

- Bai ba!

- Ta Madarixa zer da, beste auzo bat?

- Madarixa goratxuauan beste ermitta bat. Frontoia ta taberna ta, beste ermitta bat Madarixa.

- Eta han be egoten zien erromerixak?

- Bai, baiņa han libria bakarrikan ta hamen agarraua. Ta jendia agarraura etortzen zan.

- Baltziuan.

- Honbre! Neska gazte edarrari helduta ein edo soltian ein, aldia dao.

- Hola ezautu zeben zuk zeure andria?

- Bai, haintxe, haintxe!

- Kurutzetan?

- Haintxe bai. Ni, honen basarrixa dao hamendik Kurutzetara bidien erdixen, kamiņuan erdixen dao honen basarrixa. Basarrikua da hau. Ta hara juten nitzan ta hartzen naban hau ta juten giņan hara ta merixenda bat eitten genduan ta dantzan eitten genduan ta han pasatzen genduan jaixa. Egualdi onakin behintzat.

- Ia ia. Oseake, Kurutzetako erromerixara jaiero.

- Jaiero, bai.

Floren Leiaristi Iriondo (1928)

Azkue (San Roke) auzoko Santsongoa baserrian jaio zen. Ama zuen bertakoa eta aita, berriz, Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrikoa. Bost urte zituela, familia osoa jaitsi zen kalera bizitzera, Kamiñorokoa etxera. Zortzi urterekin hasi eta 15 urtera arte Plaza Txikiko eskolan ikasi zuen. Aitak Alkortaren tailerrean egiten zuen lan, eta amak espartinak josten zituen etxean. Florenek 'Juaristi Hermanos' makina-erreminta txikien tailerrean ikasi zuen tornulari lanbidea. Gero, Danobat kooperatibara joan zen lanera, eta bertan jubilatu zen. Sallobente-Ermuaran bailarako Marigorta ("Maiorta") baserriko Teodora Elustondorekin ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Akeiberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Arantzabal [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Ballegoitia [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Ermuaranbide kalea [Kaleak eta plazak]

Goikoetxea [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Juaristitxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Mariaren txabola [baserriak / Urruzuno]

Otsoroandi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Soroetaerreka [Errekak]

Urteagaberri (Urtiaberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Sasiletratu baten ziria — 1973

Xabiertxo — 1970

Umeen-deia — 1971

Estudios de sintaxis vasca (Luis Villasante) — 1978

Txitxilibakio — 1988-12

Euskal izendegia — 1983

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Antzerkia egiten zuten batzokian

—Batzokixan ze zeukatzuen, dotriņia eta?

—Teatruak-eta eitten genduzen gero batzokixan. Bai.

—Kontxo. Umetan hori?

—Umetan, bastante ume. Nik beratzi urte neukazen, Eibarrera joan nitzan batzokira eszenarixo batera irakurtzera. "Eulia eta Txindurria". Ez naiz aiztutzen nik irakurri naban zer harekin Eibarren. Beratzi urte edo hola eukiko nittuan. "Eulia eta Txindurria" zan liburua, hauraxe irakurri naban eszenarixuan.

—Osea ke irakurtzen bakarrik.

—Irakurri bakarrik.

—Baiņa gero antzerkixak...

—Antzerkixak bai hementxe eitten genduzen, tablau bat ipini batzokixan eta... [...]

Elgoibartarren esanetan


Inazio Bereziartuak zuzendutako orkestra.
Irudian honako hauek ere agertzen dira: Juanita Zubizarreta,
Azpiazu, Epelde, Etxaniz anaiak, Cordero, Salaberria eta beste bat.

Musikia asko gustatzen zitzatan. Jaiero juten giņan musikia entzutera plazara. Zinetik zazpirak inguruan ertetzen genduan, eta berehalaxe hasten zan musikia. Elgoibarko Musika Bandiak jotzen zaban, gabeko bederatzirak arte. Giro politta egoten zan jaiero. Dantzan egitten naban, baiņa ezkondu ezkero ez asko.

Maria Epelde Arriola

Musikia ikasi naban Inazio Bereziartuarekin, urtebete baiņo gehixago. Baiņa belarririk pittin-pittin ez nakan, eta gero laga egin naban. Bereziartua desesperau egitten zan. Hiru lagun giņan, Luzia Alkorta, Arcadia Gabilondo eta ni. Ez gendukan belarririk ez batak ez bestiak. Batak gaizki eta bestiak gaizkixago. Eta azkenian laga egin genduan gurekin ezin zabalako. Bere etxian ematen zittuan klasiak, Santa Ana kalian. 10 edo 11 bat urte eukiko nittuan nik orduan. Klase partikularrak ziran. Nola klasera jun bihar giņan bazkalorduan izaten ziran klasiak, ordu bata eta erdixetan. Bost miņutuan juten giņan, leziua eman eta hurrengo egunerako... estudixau beste leziua.

MĒ Josefa Unzueta Iriondo

Mutrikun jaixo nitzan, eta txikittatik egunero juten nitzan solfeua ikastera. Ahotsa edukatzen ere ikasten genduan. Nere etxian bazaguan pianua, gure amak pianua jotzen zaban eta gure aittak bandan. Gure anai bat abadia zan, eta oso ondo jotzen zaban organua. Gero kubano egin zan, eta han pianoko eskolak eman zittuan.

Nikasi Andonegi Sustaeta

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ANIMA, animia: Zentzu figuratuan, pertsona. Animarik ere etxauan plazan domeka arratsalde haretan.

DANGA!: Onomat. Kolpea. Okerra eitten zabanari, danga harek. Hortik, dangatekua.

GANAU, ganaua: 1. Ganado. Ganaua larrian jabik onduen. 2. (= bitxua, elementua) Ganau ona (edarra) izan: Gana(d)u ona zan haura! Ganau edarra zan!

KAKAŅERO, kakaņerua: Haur. Miedica.

NAZKAGARRI, nazkagarrixa: Adj. Nazka edo higuina ematen duen gauza edo pertsona. Nazkante ere bai.

SUTAN JARRI: DA aditza. Oso haserre jarri.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Baria baiņo motelagua izan (... motelago ibilli): Oso motela izan, oso motel ibili.

Ezeren okerrik ez bada...: Zerbait eragotziko duenik gertatzen ez bada. Han izango gaittuk, ezeren okerrik ezpada.

Inpernuko diabrua baiņo txarragua (gaiztuagua) izan: Oso gaiztoa izan. Baita Inpernuak ere etxok hartuko!

Makilla saldia eman: Egurtua eman. Makilla saldia eman dio aittak semiari.

Txakurra eta katua bezela ibilli: (Bi lagun) ondo ez konpondu, beti liskarretan ibili.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Jaiotzak
Jayotza.— Euzkadi, 1932-01-10 | Atxolin
Kirola - Pilota
Pelota Txapelketa.— El Día, 1933-12-30 | Aixerixa
Kultura - Zinema
Abertzaleak.— El Día, 1930-11-06 | Aberri
Politika - Mendigoizaleak
Erlijioa - Jaiak
Eleizkizuna.— Argia, 1933-08-13 | Mirentxu, Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala