Orain ez dago proba-tokirik Elgoibarren. Berdura plazaren aurrean egiten dira probak herriko jaietan. Emaztearen etxean baziren idiak eta behiak. Egunean 500 litro ateratzen zituzten.
- Hemen idi probarik eta, garai baten eitten zien, ezta?
- Bai, bai, bai. Ta probatokixa egon zan hamen. Gaur ez dao, baiņa probatokixa egon zan.
- Harrixa hor dao oindiok.
- E?
- Harrixa hor dauela oindiok.
- Harrixa bai, harrixa han ere bai beste bat [Elgoibarko] berdura plaza aurrian ere badao beste bat, baiņa hamen oin probatokirik ez dao. Oin ferixa egunian edo San Bartolome perixia edo Gabon perixia edo holako egun batzutan eitten dittue probak han berdura plaza aurrian galtzadia dao ta han botatzen debe letxeria, markatzen debe ta haintxe eitten dittue giltza batzuk. Ostien ez dao, profesional plaza bat ez dao.
- Zuek etxien idirik eukitzen zebein?
- Idixak? Ez, behixak. Basarrixan behixak. Gero honen etxien bai, honen etxien idixak eta zortzi bat behi onak, e? Egunian bostehun litro esne etaratzen denpora askuan egoten zien honek.
- Kontxo!
- Bai.
- Ta nora eruaten zeben?
- Hamen partidu. Andria etorri goizian kalera ta hamen eguardira artekua? lan txakurra da hori, e? Esne partitzen. Ta hamen esnia, harek danak esnia partidu ta eukitzen zittuen zortzi bat behi ta erosten zebenian beti hogeta hamar litrotik gorako behixa erosi, handik behera ez. Handik gorakuak hiretzat erdixa lagatzen jok, erdixa jaten jok pentsutan ta beste erdixa hiretzat lagatzen jok. Baiņa honek hogei ta hamasei ta honek bajuok, honek, honek ez dittuk aillegatzen. Pentsuan preziua dauka horrek. Horrek gasturako lain eitten juek.
- Osea, gutxienez hogeta hamar litro.
- Hogeta hamar litro. Ta harek eukitzen zittuan zortzi behi bata baiņo bestia edarrauak ta bostehun litro egunian, da-da-da? Honen anaixak.
Azkue (San Roke) auzoko Santsongoa baserrian jaio zen. Ama zuen bertakoa eta aita, berriz, Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrikoa. Bost urte zituela, familia osoa jaitsi zen kalera bizitzera, Kamiñorokoa etxera. Zortzi urterekin hasi eta 15 urtera arte Plaza Txikiko eskolan ikasi zuen. Aitak Alkortaren tailerrean egiten zuen lan, eta amak espartinak josten zituen etxean. Florenek 'Juaristi Hermanos' makina-erreminta txikien tailerrean ikasi zuen tornulari lanbidea. Gero, Danobat kooperatibara joan zen lanera, eta bertan jubilatu zen. Sallobente-Ermuaran bailarako Marigorta ("Maiorta") baserriko Teodora Elustondorekin ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten.
Aiastiberri (Aiztibekoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Apatrizbekoa [baserriak / Arriaga]
Aurretxea [baserriak / Altzola]
Deba kalea [Kaleak eta plazak]
Garate [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Jauregi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Lizundiatxabola [baserriak / Arriaga]
Olazarreta (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
Santa Klara [Kaleko auzoak]
Urreatxabola [baserriak / Arriaga]
—Baiņo Elgoibar bera ere nahiko berezia baita. Ze hor immigrazioaren ondoren, 1950etik 60ra euskera galdu egin zuen jente askok herrian. Euskera etxian ez zan… iritsi zan momentu bat ez zala transmititzen. Hori frankismuaren eragiņa izan zan.
—Zu hona etorri ziņanian ze giro topau zendun hemen?
—Hona ya... Bai, 75ian ya...
—Ya hobia zeuan.
—Klaro, ya ni etorri nintzenian, Franco hil zen urte bera zen ni hona etorri nintzenian, eta mobimentu... bai, gogorra zegoen. Esan nahi dut, bateko heriotzak, ETA zala, atentauak zirela, kartzelak zirela, manifak zirela… mobimentu bixi-bixia zegoen, bere alderdi on eta txarrakin.
—Baiņa ordurako euskerian egoeria hobetxua zan. [...]
Joxe Odria eta lagun batzuk, Arraian (Burgos)
ehizean ibili ondoren. 1949 urtea.
Arrantzan ere ibilli izan naiz ni. Aittarekin juaten nitzan errekara barbuak hartzera. Hartu eta gero etxeko fregaderan garbitzen genduzen. Oso goxuak izaten ziran Deba ibaixan hartzen genduzen arraiņak.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Ni arrantzan ez nitzan ibiltzen, baiņa nere aittak adibidez ez zakixan igerixan, baiņa eskailluak hartzen ibiltzen zan Deba ibaixan. Eskailluak hartzen afizionaua zan nere aitta. Eskirolakin hartzen zittuan. Makilla luze bat zan, eta haren puntan telazko sare bat jartzen zaben, koladoria bezalako bat. Eta batzuetan aittakin jun izan nitzan, baiņa bestela nik ez nakan afiziorik arrantzarako, ez arrantzarako, ez ehizerako.
Markos Arregi Iriondo
Mendira askotan juaten giņan, Mendaroko kobazuluetara eta hola juaten giņan kuadrillan. Jeneralian jaiegunetan juaten giņan, batiz bat, uda partian. Eguna pasatzera juaten nitzan lagunekin, pasiaran.
Teodosia Iriondo Garate
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AMA BESUETAKO, ama besuetakua: Madrina.
BOLADA, boladia: Epoca, racha. Azken bolada hontan politika asuntua belzten a(r)i dok.
FAMILIXIA EUKI: Haurra izan.
JIRAU: DU aditza. Lortu. Nunbaittetik jirau bihar juat automobilla, oporretara juateko.
MUTILL, mutilla: Lgart. Mutilletan egin: Ligar con chicos.
SASOIKO, sasoikua: 1. Adinekoa. Kaleko gizonak, hi, gizon sasoekuak, e! –Hi, basarrittarrak geizki bizi diela. Beittu’ik horra, hi, puruakin danak! 2. Garaikoa. Sasoian bakoitzian sasoeko berdurak jan bihar dia.
Aldapa gabeko laurik egon ez: Gauza guztiek dutela zerbait txarra adierazteko; ez dagoela ezer perfektua. Ikus Arantzarik gabeko larrosarik egon ez.
Burua galdu: Zoratu. Juiziua galdu ere bai.
Gorri egon: Dirurik gabe egon.
Kakatara bialdu: Ikus Atzetik hartzera bialdu. Norbait antzarrak perratzera bidali.
Onetik erten (etara): Norbera(re)n onetik erten. Sacar de quicio, de sus casillas. Nere onetik erten eragiņ ditt.
