Arreba eta nobio errepublikanoa aurrera joan ziren. Nobioa hil egin zen gerran. Gero, arreba Bartzelonara joan zen pilotan jokatzera.
-Hemeretzi egun edo etxian eta atzera buelta eitteko arreba zauan, gerratian haura aurrera joan zan, nobixua zerekua Eibarkua zakan eta, npbixua ta bixak aurrera joan zian eta. Nobixua republikanua zan amorratua, eneeee! Hamen ere gu nazionalistak beti. Neu nazionalistia, nik sekula ez dot ukatu. Nik neuk botua oin ere nazionalistei, sekula ez dot paillau. Aurretikan di-da eitten dot, joaten naiz eta bota korreotikan eta amaittu eta kitto. Eta nik zeiñi botatzen dian iñor ez da enteratzen. Korreosetan bakarrikan. [...]
-Arrebian nobixua republikanua...
-A, bai. Haura joan zan aurrera ta. Nobixua enlaze, motuak, e; artistia zan haura ere, mekanikua ona, Eibarren harek estimazio edarra zeukan, senidiak erosi nahi zaben, ipiñi nahi zaben eurak taillarra, baiña harek bere kontura edozenbat diru etaratzen zaban. Motuak, edozein moto zahar erosi ta moto berrixak pinttauta ta berak ipintzen zittuan, berak arreglau dana. Ba nobixua hil. Joan zan zeera ta hamen pelotan ibilitta zauan ikesten, zerian, Elgoibarren Kamiñerokuan eta. Joan eta Bartzelonan pelotan ekin zion. Nobixua palta ta zeoze, hara joanda ez zaukan pasadizo ona ezin zeikien pasau. Ta Barzelonan pelotan ekin zion.
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Adozarberri (Aozarberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Antonio Arrillaga kalea [Kaleak eta plazak]
Arteondo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bertutesoroberri (Bertosoberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ferrerias kalea [Kaleak eta plazak]
Irunagasoro (Irunaso) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lerun [Industrialdeak]
Olasoberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
San Lorentzo etxea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Urkaregikurutzea [baserriak / Aiastia (San Migel)]
—Odeoian –Odeoia teatrua zan, zinia, ta– hor ere eitten zian noizbehinka, akordatzen naiz, konkursua eitten zan, euskerazko konkursua. Ni egonda nao han konkursuan. Ta han zeuan tribunala. Ba zeintzuk? Ba esan dizutena, `Plaentxi´, Felix Etxeberria, Pako Juaristi… ba enfin, pixkat, hor. Ta segun ze adin zakazun… 14 urtekuak ba galdera batzuk, 10ekuak beste hori… tal, tal, ta bestia. Ni akordatzen naiz aittak buruz erakutsi... "Hizkuntzak jakin arren zazpi edo zortzi, euskerak merezi du... " bueno, ez dakit. Bertso batzuk ikasi naban buruz eta han bota naban eta premixua eman zien.
—Eta euskerian lehiaketia zan?
—Bai, euskerian lehiaketia. [...]
Altzolako bainuetxeko langileak, jangelan,
bankete bat egin aurretik. 1933 urtea.
Bazkaltzeko basarriko jenerua hartzen genduan; gehixen bat, babak eta porruak... ardixaren tripak ere egosi egitxen genduzen, odolostiak egitten diran moduan. Oso goxuak izaten ziran. Txarrixa ere hiltzen gendun basarrixan txorixuak eta holakuak egitteko. Ogixa gure amamak egitten zaban basarrixan. Eta nik ere egin izan dot ogixa Eibarren kriada egon nitzanian, oso goxua, gaiñera. Esne pixka bat botatzen nion nik ogixari, batidu ondo eta gustua gailletiana hartzen zaban. Makarroiak ere hartzen genduzen. Dendetan bazaguazen, baina etxian nik egitten nittun, tallarines esaten genduan. Harek egitteko ura, ardo zurixa, arrautzak eta mantekillia erabiltzen naban nik.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Jeneralian basarrixan jasotakuakin eta egindakuakin jaten gendun: artua, esnia, taluak, baba gorrixa, ogixa... dana etxian eginda hartutakua. Baba gorrixak bai zirala onak!.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Ogixa ere etxian egitten gendun, baiña egixa da hemen behian Arozena panaderixia zaguala eta ogixa egitten bertakuak erakutsi ziguen. Nere amak ogi ona egitten zaban, famia zaukan eta. Nere amak egitten zaban ogixa «de categoría»!.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AIDIAN: Adb. Oso azkar. San Isidro egunian, aidian jute(n) giñan erromerixara. Oso erraz. Aidian irabazi dixat pelota partidua.
BERO, berua: Calor. Beruana kendu: Gehiegi ez exageratzeko esan nahi du. –Gaur bota jittuagu berrogei bat uso! –Bai, zera! Beruana kendu (eg)ixok!
ESTIMAZIO, estimaziua: Estimación, aprecio. Bai, baiña bedarrak eztaka estimaziorik. Hemen iñok eztau nahi bedarrikan.
IRITZI: DIO aditza. Parecer. Batzuk hor izeten ziran konplikaua zala esaten zebenak eta ulerteziña. Nik eztiot irizten hainbesteraiñokorik.
MAKIÑA BAT: Zenbatzaile adierazgarria. Asko. Majiña bat, majiñat ere ahoskatzen da. «Bar Puri», ointxe akordatze(n) jat, makiña bat soldau juten zana. / Ene! Makiña bat txorimalo-useiñ hartu jok makiñiak! -TXO atzizki txikigarriarekin ere bai: makiñatxo bat urte pasau dittuk!
PRIXA, prixia: Prisa. Beti prixaka ibiltzia dok gaur eguneko jiria. Ikus ARRAPATAKA sarrera.
Ahopian berba egiñ: Isilka berba egin.
Bete ezindako zakua euki: Asebetetzen zaila denari esan ohi zaio, bai janariaren aldetik, bai konformidadearen aldetik.
Gibelaundixa izan: Ikus Gibel haundixak euki.
Jesukristonak esan: Demasak esan. Jun dok neskia, eta Jesukristonak esan jittuk. Kristonak esan ere bai.
Oiñezkorik nahi ez, eta zaldizkorik etorri ez: Ikus On billa, on billa, bonbilla! Ojo (euki)!: Kontuz ibili.
