Idiekin eta zaldiekin garraiatzen zuten gerra aurretik jeneroa, Markinara... Bentan geratzen ziren. Pistolarekin bidera irteten zirela ere entzuna du.
- Bai.
- Alaba: Bentan egoten zan ta bentia zala hor ta...
- Bai. Lehen zerak ibiltzen zian transportistak, kanbioia ta ostientzien zan bezela ta, zera, karruekin ta ibiltzen zien, idixekin ta ardaua ta Markina ta [?] Elgoibartik eruten zaben dana, zera kamiorik eta ezer ez orduen. Kotxerik ez. Kotxerik gerra aurretikan dozena bat guena egongo zien Elgoibarren. Ta ostientzien geuk ezaututakua idixekin ta kaballuekin ta ezaututakuak jenerua portatzen, transportatzen.
- Ta kaballuekin be bai dilijenziak eta?
- E?
- Dilijenziak.
- Zera, bijilantiak?
- Dilijenziak.
- Karruakin eruaten zeben? Zaldixak karruakin juaten zian?
- Bai, bai, bai, bai. Karruakin ibiltzen zian. Karro lau erruberako haundixak, hortantxe dedikatzen zianak.
- Kaballuekin baiña?
- E?
- Kaballuekin?
- Kaballuekin ta idixekin ere bai.
- Ta personak han ibiltzen zian?
- E?
- Personak be hantxe? Jentia, jentia ere ibiltzen zan?
- Eurek transportatzen. Oin kamioiekin ta txofer ibiltzen dan bezela ba, harek haura zertzen zaben. Bai.
- Eta hamen gelditzen ziran, Bentan?
- Bentan, bai, bai.
- Bazkaltzen edo...
- Bai, idixekin eruten zaben Markiñara ta bueltan ta hor afaldu edo ta mozkortuta etxera igual ta. Bati idixak hor behera jun zakozen mozkortuta, baten [baten] bota hor mendixan behera ta, holakua zan orduen. Ta bidian pistoliekin erten ere igual ta.
- Bai?
- Bai. Ni gaztia nintzen baiña entzunda naon bidera ertenda diru zera erun nahi ta, ta-ta!
- Bai?
- Bai. Bai, bati esaten zaben horko basarri [...], Markiña ondokuari, erten ein ziola karreteruari, transportista zabillenorri ta zertu da ta alto edo eman dio ta beste horrek atara pistolia ta, jo ta garbi. Esaten zaben, esan eitten zan.
Aiastia (San Migel) auzoko Berdezkunde baserrian jaioa. Aita ere bertakoa zen. Bertan bizi izan da beti. Emaztea Markina Etxebarrikoa. Gerra garaian bakarrik irten zen baserritik. Hiru urte egin zituen nazionalekin.
Akeierreka [Errekak]
Areitzolaerreka [Errekak]
Ballibar [Industrialdeak]
Ermuaranerreka [Errekak]
Goizargi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Kakatza (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Marigorta (Maiorta) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Otsorotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Talaia [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Usatorrea [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Eta etxeko girua... ze hizkuntza... euskeraz eitten zan zuen etxian?
—Hori da. Euskeraz eitten zan nere etxian, baiña, klaro, eskolara hasi giñanian, erabat erdalduna zan giroa eta nere ama zanak ipintzen zaban frigorifiko gaiñian ipintzen zaban itxulapiko bat eta pezeta bat edo ez naiz gogoratzen oin –ze txakur haundiak eta txakur txikiak ere ezagutu genituen–, baiña dirua sartu bihar izaten genun, ama oso gogor jartzen zalako, euskeraz egin bihar genula eta… Klaro, gu eskolatik, bueno, etxera juaten giñanian, hasten giñan erderaz eta... hori. Hori ezagutu naban, bai. Eta gerora, ba, 8 bat urtekin-edo hasi giñan… hasi zan ba Elgoibarko Izarra elkartearen bittartez edo, euskera pixka bat reforzatzeko edo, Kinak. [...]
Sallobente-Ermuaran auzoko Mokoroa baserriaren
atarian ateratako irudia, 1925 urte inguruan.
Ezkerretik eskuinera: Migel Arozena, Josefa Etxaniz,
Libereta Aranbarri eta Juan Egia.
Tergalezko soiñeko batzuk ibiltzen genduzen. Jaiko erropak hobiak izaten ziran. Basarrixan erropa bat ibiltzen gendun lanerako eta gero, kalerako, kanbixauta. Elgoibarren kalian erosten gendun erropia. Engrazianeko dendan, akordatzen naiz. Gaur Madalenan daguan botikaren onduan zaguan. Oiñetakuak, abarkak ibiltzen genduzen. Orduan erropa danak antzerakuak izaten zian.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Gazte denporan bata batekin eta alpargatekin ateratzen giñan kalera eta domeketan beste erropa batekin. Igandeko erropak berrixenak eta polittenak izaten ziran. Erropak eta dana lan egitxen naban ugezaben dendan erosten gendun orduan.
Teodosia Iriondo Garate
Zapatak gitxitan usatzen ziran, ixa beti abarketak eruaten genitxun. Horrek ensegida apurtzen ziran, bihatzetan zulatu egitxen ziran. Eta gero berrixak bihar.
Mariano Elustondo Aizpiri
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALAJAUNGOIKUA!: Interjekzioa. Aldaerak: ALAJAINKIA, ALAZA(I)NKIA. ¡Por Dios!
BI-HIRU (LAU-BOST...): Bizpahiru, laupabost. Gerran, han bi-hiru urtian haura, eta gu hemen. / –Badaukak lorarik? –Eta nik: Bai, be(de)ratzi-hamar bai, lau-bost klaseko lorak: gorrixak, zurixak … eta edarrak.
EUPADA, eupadia: Agurra. Eup-i, agurra adierazteko era onomatopeikoari, dagokion izena. Agurra. Ieup eta ieupadia ere bai.
JABOIA EMAN: DIO aditza. Hacer la pelota.
MELA-MELA EGIÑ: Busti. Ikus BLAI EGIÑ sarrera. Mela-mela einda allegatu nok etxera.
SAMARTU: Aditza + samartu. Eta Manolo ezkondu ein tzan, gerria amaittu samartu zanian. / Zapatak apurtu samartuta zaukazen.
Banego, banitz, banu ... horrek anai asko dittuk: Behin zerbait pasatu eta gero, hipotesiak egiten ibiltzea alferrik dela adierazteko erabiltzen da.
Ezeren aztarrenik ez izan: Ikus Arrastua hartu.
Iñoren begixan zakarrak haundixaguak ikusten dira: Norbere akatsak ikusi ez, eta besterenak ikusten dituenari esaten zaio.
Lumatu (ga)beko txorikumia izan: Zerbaitetarako gazteegiak direnengatik esan ohi da.
Txahalan moduan jausi: Kolpetik erori.
