Txori izenak: zozoa, birigarroa, hegabera, durduria, eskillarazoa; etab.
- Esan dozu txori konturik eta zuk...
- Ez, nik kaza, kazarikan ez dot sekula, sekula ez dot eskupetarik ibili.
- Baiña izenak bai, txorixen izenak eta.
- Txorixak bai.
- Nik nahi dot jasotzia txorixen izenak eta, ze diferentia da Markiñan modu baten, eta Eibarren beste baten, ta Elgoibarren beste baten.
- Hori, gauza guztiekin eitten da hori, e? Hori gauza guztiekin.
- Eta zeuek hamen San Migelen zelan esaten dozue, txorixak eta. Zeintzuk dira hamen...
- Txorixak?
- Bai.
- Zozua, birigarrua ta, eskillazua, durduria, ta izen gehixao ere bai. Gero horrek, kanpoko txorixa etortzen danian, hegaberak eta esaten diue.
- Etxoin, apuntau eingo dittut.
- E?
- Apuntau eingo dittut.
Aiastia (San Migel) auzoko Berdezkunde baserrian jaioa. Aita ere bertakoa zen. Bertan bizi izan da beti. Emaztea Markina Etxebarrikoa. Gerra garaian bakarrik irten zen baserritik. Hiru urte egin zituen nazionalekin.
Altzolaberazeta [baserriak / Altzola]
Arraitzagatxabola [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Beoain (Bioin) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errotatxo (Errotatxogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Iñigez Karkizao kalea [Kaleak eta plazak]
Kurutzeta [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Musillo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Sagasti [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Uparitzagabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zubiaurre [baserriak / Arriaga]
Hor Elgoibarko institutuak, gaiñera, suertia izan zuen. Garaitsu horretan, 79an, sortu zan hemen artian ez Eusko Jaurlaritza baizik eta Consejo General eztakit-zer –holako izen bat zuan– eta horrekin batera hasi zan “euskal” ikuspuntutik eskolak eta institutuak montatzen. Eta hemen bi pertsona ibili ziran nahiko fuerte, apustua egin zuten Donostia aldian honeako, eta izan ziran Mari Karmen Altzueta eta Xabier Mauleon. Eta habek ez dakit berez ze entidade administratibo –ze izen– jarri zioten, baiña Gipuzkoan Elgoibarko, Hondarribiko eta Hernaniko institutuak nolabait ere “instituto piloto” modura izendatu zituzten. [...]
Ikasle talde bat, irakaslearen ondoan.
Altzolako eskoletan egonda eskursioren bat ere egin gendun. Ni gogoratzen naiz, eta istorixa politta daukat gaiñera. Maistriak esan zigun Getarixara jun bihar genduala Elkano ikustera. Etxera etorri, esan naban, eta amak esan zidan ez naukala juterik, erroparik ez naukalako. Orduan amamak zakazen seme-alabak Argentinan, eta harek noizian behiñ pakete bat bidaltzen zeben barkuan erropaz beteta, eta erropa horrek guk ibiltzen genduzen. Eta amamak erropia ekarri, probau eta haretxek jantzitta jun nintzan ni Elkano ikustera. Oso pozik gogoratzen det nik egun hori. Ni ez nitzan gauza askotan fijau baiña hara jutiakin nahikua zan, eta Elkanoren estatua nola ikusi naban oso ondo gogoratzen naiz.
Markos Arregi Iriondo
Eskoletan zigorrak izaten ziran. El Pilarreko eskolan esaten ziguen igual 40 aldiz idazteko egindako faltia: «no debo faltar a clase», «tengo que estar en silencio en clase»... baiña ez ziguen jotzen.
Horretarako zaguan Don Erasmo, bera bai zala «campeón de campeones»! Harek bai jotzen zittuala ikasliak! Ni ez nitzan ibilli harekin, baiña entzuten zan. Entzunda dakat baten bati esan ziola egitteko 10 aldiz, lurrian etzanda, kurutze bat mingaiñakin.
Ramon Maiztegi Iriarte
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
A(HA)LEGINDU: DA aditza. Saiatu. Saiatu hitza ez da erabiltzen.
BERBA, berbia: Hitz ere erabiltzen da, baina berba gehiago. Berba suelto asko. / Hamen Elgoibarko, bertan jaixotakua baldin bada, Elgoibarko berbia eingo dau, baiña asko dago kanpoko jentia ere Elgoibarren ezkonduta, sartuta.
ESPALDA, espaldia: Bizkarra gehiagotan.
IÑOIZ: Alguna vez que otra. Ni goizago juaten nitzan esniekin da ferixara. Iñoiz bai, oillaskua zanian da, handik-hemendik saltzera ta.
MAJO!: Ondo, ondotxo. Interjekzio moduan askotan: Majo bizi haiz, gero, e!
POTROZORRI, potrozorrixa: Lgart. Arrunk. Ziria sartzen duena. Zentzu figuratuan erabiltzen da batez ere. Hau dok pertsonia potrozorrixa!
Aurrerapena eman: Normalean ezezkoan: no animar a hacer algo. «Beste guztixak erromerixan, eta hi lanian beti, soiñujollia beti lanian», esate(n) zaban. Gure aitxa zan, guri ez zigun ematen aurrerapenik sekula (soiñua jotzen ikasteko).
Eutsi goixari!: Animoak emateko erabiltzen da.
Hurrik eman ere ez: Ezta gutxiago ere. Hala ere, galdu ein tzaban aurrian. Gero sakia hartu zaban pelota batekin, eta akabo. Ezin hurrik eman.
Lekutan egon: Urruti egon. Eske pentsau, Melillaraiño jun in bihar da, e! Lekutan dago haura!
Telarik gabeko guardasolak baiño okela gitxixago euki: Oso argal daudenengatik esateko.
